ارزیابی تاب آوری اقتصادی کاربری اراضی شهری (نمونه موردی: منطقه ی 1 تهران)

معرب, یاسر; صالحی, اسماعیل; امیری, محمدجواد

ارزیابی تاب آوری اقتصادی کاربری اراضی شهری (نمونه موردی: منطقه ی 1 تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

شهرها اغلب محل تراکم بسیار زیاد جمعیت و پدیده‌های انسان‌ساخت هستند. به همین دلیل در صورت نبود آمادگی برای مقابله با زلزله، اگر این بلا رخ دهد احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا است. از طرف دیگر اینکه مردم چگونه برای مقابله،‌ واکنش یا فائق آمدن بر فشار طبیعی، فشارتکنولوژیکی و یا هر گونه فشار زیاد مهیا شوند، مرتبط با این موضوع است که پس از وقوع یک بلای بزرگ آن جامعه به چه میزان قادر است خود را به حالت اول بازگرداند. در این راستا پرداختن به تاب آوری اقتصادی کاربری اراضی شهری اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر را روشن می کند. هدف کلی از پژوهش حاضر، بدست آوردن عوامل تاثیرگذار در میزان تاب آوری اقتصادی کاربری اراضی شهری و تعیین میزان اهمیت نقش هر یک از این عوامل و بررسی آن ها در منطقه ی 1 شهر تهران می باشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی تحلیلی، و ماهیت آن کاربری است. در این پژوهش، ابتدا چارچوب نظری تحقیق از طریق جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی صورت پذیرفت. در ادامه به منظور بررسی میزان تاب‌آوری اقتصادی کاربری اراضی، براساس نظرات کارشناسان و بررسی پژوهش‌های قبلی، معیارها و زیرمعیارهای تاب آوری تعیین گردید. سپس مقایسات زوجی شاخص ها به کمک 15 نفر از اعضای هیئت علمی و کارشناسان متخصص که در حوزه ی برنامه ریزی محیط زیست، برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی روستایی و شهرسازی تخصص داشته اند، صورت پذیرفته است. همچنین به منظور ارزیابی و بررسی نهایی از روش FAHP، سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، Idrisi و Topsis بهره گرفته شده است. در نهایت، ارزیابی ها و بررسی ها نشان داد که میانگین تاب آوری نواحی منطقه ی 1 شهرداری تهران معادل 0/48 است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation Economic Resilience of Urban Land Use (Case Study: Region 1 Tehran)

چکیده [English]

Cities are often the place of population density and man-made phenomena. Therefore, if there
weren’t any preparedness to cope with earthquake, it will occurs with a high risk of human and
financial losses. Also, how people cope, react or overcome with natural pressure or technological
pressure, is related to this issue that how much a community can restore after the occurrence of a
major disaster. In this regard, reviewing the economic resilience of urban land use is the necessity
of this research. The general objective of this study is to obtain the effective factors in the economic
resilience urban land use and to determine the importance of each of these factors and evaluate them
in the region 1 of Tehran. This is a Descriptive analytical research. In this study, the theoretical
framework of the research was conducted by collecting data through document studies. In order to
assess the economic resilience of land use, criteria and sub-criteria are determined based on expert
opinions and evaluating the previous researches. Then pairwise comparison of indicators have been
done by 15 people of faculty members and experts of environmental planning, urban planning, rural
and urban planning. Also in order to evaluation and final review, methods of FAHP, geographic
information systems (GIS), Idrisi and Topsis have been used. Finally, the results showed that the
average resiliency of region 1 of Tehran Municipality is equivalent to 0.48.

کلیدواژه‌ها [English]

Resilience
Economic
Urban Land Use
Vulnerability

مراجع

R. T. T. Forman, “Urban region: ecology and planning beyond the city,” Cambridge University Press, New York, USA, 2008.##
بدری، سیدعلی، رمضانزاده لسبوئی،‌ مهدی، عسگری، علی، قدیری معصوم،‌ مجتبی، سلمانی، محمد، نقش مدیریت محلی در ارتقای تابآوری مکانی در برابر بلایای طبیعی با تاکید برسیلاب، (مطالعه موردی: دو حوضه چشمه کیله شهرستان تنکابن و سردآبرود کلاردشت)، دو فصلنامه مدیریت بحران، شماره 3،‌ صص 50-39، 1392.##
بمانیان، محمدرضا، رفیعیان، مجتبی، خالصی، محمدمهدی، بمانیان،‌ رضا، کاهش خطرپذیری شهر از بلایای طبیعی(زلزله) از طریق برنامهریزی کاربری زمین، (مطالعه موردی: ناحیه 5 منطقه 3 تهران)، دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، شماره 2، صص 15- 5، 1392.##
1. E. Joakim, “Assessing the hazards of place model of vulnerability: a case study of waterloo region,” Wilfrid Laurier University, 2008.##
2. رضایی، محمد رضا، ارزیابی تابآوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی، (مطالعه موردی: زلزله محلههای شهر تهران)، دو فصلنامه مدیریت بحران، شماره 3، صص 38-27 ، 1392.##
3. رمضانزاده لسبوئی، مهدی، بدری، سیدعلی، تببین ساختارهای اجتماعی- اقتصادی تابآوری جوامع محلی در برابر بلایای طبیعی با تاکید بر سیلاب، (مطالعه موردی: حوضههای گردشگری چشمه کیله تنکابن و سردآبرود کلاردشت)، فصلنامه علمی- پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران)، شماره 40، صص 130-109، 1393.##
4. فردوسی، سجاد، شکری فیروزجاه، پری، ‌بررسی میزان تابآوری شبکه معابر شهری، (مطالعه موردی: شهر دامغان)، فصلنامه علمی- ترویجی پدافند غیر عامل، شماره 3، صص 62-51، 1393.##
  1. B. Claudia, et al, “Risk-maps informing land-use planning processes,” A survey on the Netherlands and the United Kingdom recent developments, Journal of Hazardous Materials- Delft, The Netherlands: Elsevier B. V. All rights reserved, vol. 145, pp. 241–249, 2007.##
  2. C. Susan, G. Christopher, and T. Emrich, “Disaster resilience indicators for benchmarking baseline conditions,” Journal of Homeland Security and Emergency Management, vol. 7, Issue 1, Economics, vol. 3, no. 2, pp. 235–239, 2010.##
  3. بای، ناصر، منتظری، مجید، گندمکار، امیر، مطالعه تاثیر عوامل هیدرواقلیم بر مخاطرات طبیعی استان گلستان با تاکید بر سیلاب، فصلنامه علمی- پژوهشی امداد و نجات، شماره 2، صص 13-1، 1392.##
    1. S. L. Cutter, et al, “Community and Regional Resilience: Perspectives from Hazards, Disasters, and Emergency Management,” CARRI Research Report1, 2008.##
    2. J. C. Villagran de leon, “Vulnerability A conceptual and methodological review,” UNU- EHS, 2006.##
    3. امینی ورکی، سعید، مدیری، مهدی، شمسایی رفرقندی، فتحاله، قنبری نسب، علی، شناسایی دیدگاههای حاکم بر آسیبپذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مولفههای تاثیرگذار در آن با استفاده از روش کیو، دو فصلنامه مدیری بحران، صص 18- 5، 1393.##
    4. نیکمرد نمین،‌ سارا، برکپور، ناصر، عبداللهی، مجید، کاهش خطرات زلزله با تاکید بر عوامل اجتماعی رویکرد تابآوری، (نمونه موردی: منطقه 22 تهران)، نشریه مدیریت شهری، شماره 37، صص 34- 19، 1393.##
      1. Burton, “The Development of Metrics for Community Resilience to Natural Disasters,” Ph.D. Thesis, Geography College of Arts and Sciences, University of South Carolina 2012, 2012.##
      2. B. Allenby and J. Fink, “Toward inherently secure and resilient societies,” Science, vol. 309, pp. 1034- 1036, 2005.##
      3. UNDP Drylands Development Centre, Community Based Resilience Analysis (CoBRA): Conceptual Framework and Methodology, version May 17, 2013.##
      4. J.-M. Normandin, M.-C. Therrien, and G. A. Tanguay, “City strength in times of turbulence: strategic resilience indicators, Urban Affairs Association 41st Conference,” New Orleans, 2011.##
      5. فرزاد بهتاش، محمد رضا، کی نژاد، محمد علی، پیربابایی، محمد تقی، عسگری، علی،‌ ارزیابی و تحلیل ابعاد و مولفههای تابآوری کلان شهر تبریز، مجله هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 3، صص 42- 33، 1392.##
      6. عبدالهی، مجید، مدیریت بحران در نواحی شهری،‌ تهران: انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، 1391.##
        
        A .Sharifi and Y. Yamagata, “Major Principles and Criteria for Development of an Urban Resilience Assessment Index,” International Conference and Utility Exhibition 2014 on Green Energy for Sustainable Development, Jomtien Palm Beach Hotel and Resort, Pattaya City, Thailand, 19-21 March, 2014.##
        
        M. Usamah, “Land Tenure Security and Resilience to Multiple Disasters: A Study of Camalig Municipality,” Province of Albay, the Philippines, A thesis submitted in fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy, 2013.##
        
        J. Joerin and R. Shaw, “Mapping Climate and Disaster Resilience in Cities,” in Rajib Shaw and Anshu Sharma (eds.), Climate and Disaster Resilience in Cities (Emerald), 2011.##
        
        برنامهریزی عملیاتی شهر تهران، معاونت برنامهریزی و توسعه شهری، اداره کل برنامه و بودجه، 1393.##
        
        آمار نامه شهرداری تهران، سالنامه آماری شهر تهران، 1392.##
        
        حبیبی،‌ کیومرث، سرکارگر اردکانی،‌ علی، یوسفی،‌ زاهد، صفدرنژاد، مجتبی، پیادهسازی الگوریتمهای سلسله مراتبی فازی جهت تعیین آسیبپذیری چند عامله هسته مرکزی شهرها (مطالعه موردی: منطقه 6 تهران)، دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، شماره 2،‌ صص 76-67، 1392.##