کاربرد رویکرد جهادی مهندسی جنگ در دفاع مقدس، الگویی از پدافند غیر‌عامل در شهرسازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه امام حسین(ع)

چکیده

8 سال جنگ تحمیلی و نهضت دفاع مقدس یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران به­شمار می‌آید. آموزه‌های حاصل از این جنگ به‌عنوان یک تجربه موفق در مدیریت و یک حرکت ملی در کشور، به قدری مغتم است که شاید بتوان گفت در تاریخ کشور ما، به‌ویژه در چند قرن اخیر، کم­تر پدیده‌ای را می‌توان یافت که به مانند آن واجد اهمیت باشد. لذا تجربیات مهندسی جنگ در ۸ سال دفاع مقدس و درس‌های حاصل از آن می‌تواند تاثیرات و تحولات قابل توجهی در عرصه طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی مهندسی در کشور به­طور عام و مهندسی در جنگ‌های آینده  به­طور خاص داشته باشد.
واضح است که با بررسی دقیق عناصر و مؤلفه‌های اصلی این تجربه موفق به عنوان یک رویکرد علمی- عملی، می‌توان از آن الگویی قابل تعمیم به سایر حوزه‌های مهندسی و مدیریتی کشور استخراج نمود و با توجه به شرایط روز جامعه آن را غنا بخشید. یکی از مهم­ترین این حوزه‌ها، مدیریت شهری است که می‌تواند در بسیاری از اقدامات طرح‌ریزانه و برنامه‌ریزانه خود به ویژه در موضوع پدافند غیر­عامل، از این الگو تبعیت نماید.
در این راستا، این نوشتار با استناد به سابقه میدانی و مطالعات کتابخانه‌ای انجام­شده توسط نگارنده از یک سو و همچنین دسترسی به نظرات فرماندهان و مسئولین رده یک دفاع مقدس، امکان مستند­سازی داده‌های اولیه را فراهم نموده است. سپس نگارنده با بهره‌گیری از روش تحلیلی- توصیفی، به بررسی و آنالیز دقیق داده‌ها و در نهایت تولید اطلاعات مقتضی می‌پردازد. بنابراین، تکمیل مطالعات مرتبط با مهندسی جنگ و غنابخشی به الگوی علمی- عملی منتج از آن، با بهره‌گیری از تجربیات مهندسی جنگ در ۸ سال دفاع مقدس، هدف اصلی تحقیق را تشکیل می‌دهند.
به این ترتیب، یافته‌های حاصل از مطالعات انجام­شده و مهم‌ترین آموزه‌های برگرفته از مهندسی دوران دفاع مقدس را می‌توان در تبیین الگوی علمی- عملی با رویکردی جهادی خلاصه نمود که عناصر و مؤلفه‌های اصلی آن عبارتند از: ایمان، اعتقاد و باور نسبت به حرکت جهادی.   مهم­ترین ویژگی این رویکرد، قابلیت تعمیم­پذیری و بسیط بودن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Scientific-Practical Approach of War Engineering in the Holy Defense, as the Model of the Passive Defense in Urbanism

چکیده [English]

The eight years of the imposed war and the Holy Defense Movement are one of the milestones of the contemporary Iranian history. The teachings of this war as a successful experience in management and a national movement in the country are so obscure that it can be said that in our country's history, especially in the last few centuries, there are fewer phenomena that can be regarded as such. Therefore, the experiences of warfare engineering in 8 years of holy defense and the lessons learned from it, in general, can have significant effects in the field of planning and engineering planning in the country and, in particular, engineering in the future wars. It is clear that by carefully examining the elements and components of this successful experiment as a scientific-practical approach, it can be extrapolated from a generalizable model to other engineering and management fields of the country and enriched with the conditions of the day. One of the most important areas is urban management, which can adhere to this pattern in many of its planning and planning measures, especially in the area of the passive defense. In this regard, this paper is, on the one hand,based on the field study and library studies conducted by the author  and has the access to the views of commanders and officials of the category of sacred defense, so that it has allowed the documentation of the initial data. Then, using the analytical-descriptive method, the author draws on accurate analysis of the data and ultimately the production of relevant information. Therefore, the completion of studies related to warfare and military engineering to the resulting scientific-practical pattern, is based on the use of warfare engineering experience in 8 years of holy defense, is the main goal of the research. In this way, the findings of the studies and the most important teachings of the Holy Defense Engineering can be summarized in the explanation of the scientific-practical model with a jihadi approach, whose main elements and components are: faith, belief and belief in the jihad movement. The most important feature of this approach is the ability to be generalized and supportive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific-Practical Pattern
  • Passive Defense
  • Urban Management
  1. پورکاظم، عزیزالله، عملیات های مهندسی دوران دفاع مقدس شاهکارهایی از جنس اراده و خواستن بود، خبرگزاری صاحب نیوز، هفتم مهرماه، تهران، ایران، 1395.##
  2. رضایی، محسن، محوراقتدار ما موشک نیست، ایمان و دانش دفاعی است، گفتگوی برنامه تیتر امشب شبکه شش، به نقل از: http://rezaee.ir/fa/news/3357/، 23 بهمن 95.##
  3. خامنه ای، سیدعلی، رهبرمعظم انقلاب، دربارة نقش جهاد سازندگی در جنگ، در آستانة سالگرد تشکیل جهاد سازندگی، 1364.##
  4. خامنه ای، سیدعلی، رهبرمعظم انقلاب، ستاد بزرگداشت روز ملی مهندس، 1393.##
  5. خمینی، سید روح الله، تجلیل و تقدیر از جهادگران جهاد سازندگی، صحیفه سجادیه، جلد 21، 1367.##
  6. علایی، حسین، علل موفقعیت مدیران(فرماندهان) در دفاع مقدس، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران، ایران، 1373.##
  7. ##عندلیب، علیرضا (بی تا)، یادداشت های دوران دفاع مقدس، به نقل از علی شمخانی
  1. عندلیب، علیرضا، بررسی اجمال مهندسی رزمی در ۸ سال دفاع مقدس در نگاهی به مهندسی ساختمان و معماری معاصر ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران، ایران، 1377. (این نوشتار بدون ذکر نام به چاپ رسیده است.##
  2. عندلیب، علیرضا، آمایش مناطق مرزی با تاکید بر ملاحظات امنیتی - دفاعی، مطالعه مورد خوزستان، رساله دکتری شهرسازی دانشگاه تهران، 1379.##
  3. عندلیب، علیرضا،  نظریه‌ پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات دوره عالی جنگ، تهران، ایران، 1380.##
  4. عندلیب، علیرضا، مهندسی جنگ در دفاع مقدس و درس هایی برای آمایش دفاعی مناطق مرزی کشور، فصل نامه مطالعات دفاعی و امنیتی، سال دهم شماره سی و پنجم، 1382.##
  5. عندلیب، علیرضا، رویکردی نوین به: مدیریت نوسازی بافت های فرسوده شهر تهران، سازمان نوسازی شهر تهران و نشر ری پور، چاپ دوم، تهران، ایران، 1386.##
  6. مناف‌پور دیزجی، محمد، یزدانی، ناصر، بررسی مسائل دفاعی شهر، شهرسازی مهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهر‌سازی، دانشگاه تهران. 1371.##
  7. مهندسی جنگ، اولین همایش مهندسی رزمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اسفند 1376، اداره مهندسی ستادمشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با همکاری دانشگاه امام حسین(ع)، گزیده مقالات، چاپ اول، تهران، ایران، 1378.##
  8. هاشمی رفسنجانی، علی اکبر، گاهی یک بمباران همه چیز را خراب می‌کرد، خبرآنلاین، پنجم مهرماه، تهران، ایران، 1395.##
  9. هاشمی فشارکی، سید جواد، اعجاز مهندسی قرن در دفاع مقدس، سایت ستاد کنگره مهندسین شهید، به نقل از پایگاه اینترنتی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، تهران ، ایران، 1389.##
  10. رضایی، مهندسی جنگ، صص. 13-14، 1376.##