بررسی اثر قابلیت‌ها و محدودیت‌های ژئومورفولوژی بر پدافند غیرعامل سواحل اروندرود محدوده شهرستان آبادان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

2 استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

3 مربی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

چکیده

تجارب حاصل از جنگ‌های گذشته نشان داده است که علم ژئومورفولوژی نقش مهمی در اجرای طرح‌های آفندی، پدافندی، انتخاب مناطق استقرار، پراکندگی و نقاط آمادی دارد. لذا عوامل ژئومورفولوژیکی در اتخاذ تدابیر کارآمد برای پدافند غیرعامل نقش مهمی دارند. این پژوهش با هدف بررسی ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی سواحل شهرستان آبادان از دیدگاه پدافند غیرعامل انجام شد تا نقاط ضعف و قوت ژئومورفولوژیکی منطقه شناسایی شود. آماده‌سازی روش SWOT برای کاربرد در مطالعات پدافند غیرعامل مستلزم تعریف دقیق مفاهیم پایه است. مفاهیم پایه در مطالعات پدافند غیرعامل متفاوت از سایر مطالعات است. فاکتورهای تهدید و فرصت در محیط خارجی و فاکتورهای قوت و ضعف در محیط داخلی باید تفکیک شده و تمایز یابند. مثلاً یک ضعف را می‌توان از دیدگاه دیگری فرصت محسوب کرد. یا پدیده‌ای که قوت تلقی شده است از دیدگاه دیگری ممکن است ضعف باشد. نتایج نشان داد، پوشش گیاهی در کل تأثیر مثبتی در پدافند غیرعامل منطقه دارد. بر اساس نقشه ژئومورفولوژی منطقه، حاشیه اروندرود، دشت سیلابی بوده و بخشی از آن نیز تالاب جزر و مدی است (روستاهای شلحه و خسروآباد). از این بخش جزر و مدی برای آبیاری نخلستان‌ها استفاده می‌شود. منطقه در کل مسطح بوده و تأسیسات و نفرات برای طرفین ایرانی و عراقی در تیررس هستند. عوارض ارتفاعی به‌صورت مصنوعی در بعضی مناطق ایجاد شده ولی عارضه ژئومورفولوژیک طبیعی مرتفع وجود ندارد. دشت‌ها و جلگه‌ها کمتر در معرض سیلاب قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Geomorphological Capabilities and Limitations on Passive Defense of Arvand River Shores in Abadan District

نویسندگان [English]

  • R. Mazaheri 1
  • M. Mumipour 2
  • M. Mamant Behbahani 3
1 Khorramshahr University of Marine science and technology
2 Geology department, Khorramshahr University of Marine Science and Technology
3 Khorramshahr University of Marine Science and technology
چکیده [English]

Experiences from previous wars have shown that the science of geomorphology plays an important role in the implementation of offensive and defensive plans, the selection of settlement areas, the dispersion and the ready points. Therefore, geomorphological factors play an important role in adopting effective measures for passive defense. This study aims to investigate the geomorphological features of the coasts of Abadan district from the perspective of passive defense to identify the geomorphological strengths and weaknesses of the region. Preparing the SWOT method for application in the passive defense studies requires refining the basic concepts, as the basic concepts in passive defense studies are different from other fields of study. In passive defense studies, threats and opportunities of the external environment should be considered separately and differentiated from their internal counterparts. For example, a weakness can be considered an opportunity from another point of view, or a phenomenon that is considered strength from another point of view may be a weakness. The results show that vegetation as a whole has a positive effect on passive defense in the region. According to the geomorphological map of the region, the Arvand River is a flood plain and a part of it is a tidal wetland (Shalaheh and Khosrowabad villages). This tidal section is used to irrigate the palm-groves. The whole area is flat and there is a view of the facilities and personnel for the military, in both the Iranian and Iraqi sides. Some elevated features are created artificially in some areas but there are no naturally elevated geomorphological forms. The valleys and plains are less exposed to floods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Passive Defense
  • Abadan
  • Arvand River
  • SWOT
  • Geomorphology

Smiley face

[1] سروری، اسدالله، اصول و مبانی پدافند غیرعامل، تهران، انتشارات دانشگاه علوم انتظامی. 1388.##
[2] توکلی، مهدی، عباس رزمی، اصول و مبانی پدافند غیرعامل،  تهران، انتشارات آتی نگر، 1392.##
[3] حسینی، عظیم و شهانقی، امیر واعظ، هماهنگ‌سازی فن تحلیلی SWOT از دیدگاه مطالعات پدافند غیرعامل، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال 6، شماره 1، صص 57-66، 1394.##
[4] ابراهیمی، مسلم، نقش عوارض ژئومورفولوژی در دفاع و پدافند غیرعامل با تأکید بر شمال شرق خراسان رضوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم سبزوار، 1390.##
[5] مقیمی، ابراهیم، مجتبی یمانی، جعفر بیگلو، محسن مرادیان، سیروس فخری، تأثیر ژئومورفولوژی زاگرس جنوبی بر پدافند غیرعامل در منطقه شمال تنگه هرمز ( با تأکید بر مکان‌یابی مراکز ثقل جمعیتی)، فصلنامه مدیریت نظامی، سال 12، شماره 48،
صص. 77-112، 1391.##
[6] تقوی مقدم، ابراهیم، نقش عوارض ژئومورفولوژی در پدافند غیرعامل سواحل کشور نمونه موردی (سواحل بندر بوشهر تا بندر کنگان)، ششمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران پدافند غیرعامل، ۱۳۹۲.##
[7] خوش‌لهجه، زهرا، نقش عوارض ژئومورفولوژی در پدافند غیرعامل شهرستان قوچان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه حکیم سبزواری، 1393.##
[8] موسوی صالحی، ولی الله، ارزیابی نقش عوامل ژئومورفیکی و لندفرم‌ها در افزایش تاب‌آوری شهرستان ایذه با رویکرد پدافند غیرعامل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 1395.##
[9] بهرام آبادی، بهروز و  عبادی‌نژاد، سید علی، مکان‌یابی پاسگاه‌های مرزی و تعیین مناطق مستعد نفوذ با استفاده از سیستم استنتاج فازی و GIS (مطالعه موردی: محدوده نوار مرزی شهرستان نهبندان) ، فصلنامه مدیریت نظامی، سال 16، شماره 3، صص 63-92، 1395.##
[10] زنگنه، محمد، ارزیابی و تحلیل مخاطرات و راهکارهای پدافند غیرعامل در شبکه راه‌های استان البرز با استفاده از روش‌های IHWP و SWOT، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 25، شماره 98، صص 113-128، 1395.##
[11] A. Youssef, M, Pradhan. B, Gaber and A.F.D. Buchroithner, “Geomorphological hazard analysis along the Egyptian Red ##Sea coast between Safaga and Quseir”, Nat. Hazards Earth Syst. Sci., vol. 9, pp. 751–766, 2019.
[12] E. Baghdadi, “an Analytical Approach to the Issue of Passive Defense in Relation with Preservation of Urban Elements”, Current World Environment. vol. 9, no. 2, pp. 350-360, 2014.##
[13] زنگنه اسدی، محمدعلی، تقوی مقدم، ابراهیم، بیرامعلی، فرشته، ارزیابی نقش لند فرم‌های ژئومورفولوژیکی در راهبرد دفاعی و امنیتی و پدافند غیرعامل کشور مطالعه موردی: ناحیه مرزی خراسان شمالی، فصلنامه علمی علوم و فنون مرزی، سال 8، شماره 2، صص 55-81. 1398.##
[14] توکلیان، جواد، نقش فناوری‌های نوین در مقابله با آگروتروریسم، مجموعه مقالات اولین همایش ملی پدافند غیرعامل در تهدیدات زیستی، تهران، 1392.##
[15] جاسم پور، کیانا، یزدانی، سعید، اقدامات و تمهیدات شهرسازی با رویکرد پدافند غیرعامل در مکان‌یابی نقاط امن شهری (مطالعۀ موردی: شهر مرزی اسلام آباد غرب) ، امداد و نجات، سال 9، شماره 1، صص 27-45، 1396.##
[16] کیانی فلاورجانی، فرهاد، باباپور، محمدرضا، آمادگی در مقابل حملات بیولوژیکی و شیمیایی با رویکرد حملات تروریستی، مجموعه مقالات سومین همایش پدافند غیرعامل، دانشگاه ایلام. 1390.##
[17] پور محمدی، محمدرضا، قربانی، رسول، علی زاده، غفور، بررسی آسیب‌پذیری مراکز ثقل کلان‌شهر تبریز از دیدگاه پدافند غیرعامل، فصلنامه مطالعات شهری، سال 30، شماره 8، صص 41-54، 1398.##
[18] آفتاب، احمد، حسین نظم فر، میرنجف موسوی، علی عشقی، تأثیر عوامل جغرافیایی بر پدافند غیرعامل در مناطق مرزی استان آذربایجان غربی (با تأکید بر مکان‌یابی مراکز نظامی) ، پژوهش‌نامه مطالعات مرزی، سال 4، شماره 2، صص 127-155، 1395.##
[19] بهزادی، محمد، غلامحسین پرمون، غلامحسین و پدرام مطلق، پدافند غیرعامل در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، تهران، انتشارات فن‌آوران، 1392.##
[20] پورهاشمی، سیما، علی اصانلو، محمدرضا منصوری دانشور، حمیدنژاد سلیمانی، ارزیابی توان­های توپوگرافیک در تدوین راهبردهای بهینه پدافند غیرعامل برای شهرهای مرزی (مطالعه موردی: شهر زاوین در نوار مرزی ایران و ترکمنستان، استان خراسان رضوی) ، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 25، شماره 97، صص 81-96. 1395.##
[21] کرمی، مجید، نقش ژئومورفولوژی در امنیت مشهد مقدس از منظر پدافند غیرعامل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه حکیم سبزواری، 1395.##
[22] مزینانی، علیرضا، تهدیدهای بیوتروریسم در حوزه محیط زیست، مجموعه مقالات اولین همایش ملی پدافند غیرعامل در تهدیدات زیستی، تهران، 1392.##
[23] نوری، جابر، معیارهای مکان­گزینی پادگان‌های نظامی با در نظر گرفتن جنبه‌های پدافند غیرعامل. فصلنامه پدافند غیرعامل، سال 10، شماره 1، صص 31-44، 1398.##
[24] S. Hasanvand, “Examination passive defense role in spatial distribution of urban region”, Journal of Engineering Research and Application, vol. 4, no. 10, pp. 41-49, 2014.##
[25] M. Kameli, M. Zarei, S. Kalantari, and M. Soleiman Nejad, “Criteria of Passive Defense in Subway Stations”, Journal of Civil Engineering and Urbanism, vol. 4, no. 3, pp. 298-304, 2014.##
[26] خرم بخت، احمدعلی، تحلیل رویکرد پدافند غیرعامل در مکان گزینی روستاها با تأکید بر مؤلفه‌های طبیعی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان لارستان)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صص 25-48، 1396.##
[27] رحمتی، مریم، یمانی، مجتبی، لک، راضیه، شایان، سیاوش، فرج زاده، منوچهر، تحلیل عوامل مؤثر بر هیدرودینامیک خط ساحلی طی بازۀ زمانی 1955-2016 (مطالعۀ موردی: قاعدۀ دلتای اروندرود) ، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، سال 50، شماره 2، صص 339-352. 1397.##
[28] نیک‌اندیش، نسرین، بررسی اقلیم و دگرگونی‌های ژئومورفولوژیکی و تکنونیکی خلیج فارس در کواترنر، اولین همایش علمی پژوهشی خلیج فارس، 1395.##
[29] یوسفی، همایون، بررسی فرصت‌های توسعه بندر خرمشهر با خارج‌سازی شناورهای مغروقه، لایروبی، افزایش ایمنی و احیای مجدد کشتیرانی در رودخانه اروند، پژوهشنامه حمل و نقل، سال 15، شماره 3، صص ۲۷۹-۲۹۲، 1397.##
[30] I. D. Salavrakos, “The Economic forces of victory versus those of defeat: An analysis of the Greek Economic and Military Mobilization of the 1909-1923 period", Journal of Military and Strategic studies, vol. 18, no. 1, pp. 1-36, 2017.##
[31] F. Sadeghi and A. Haghzad, “Application of passive defense principles and approaches in urban planning with emphasizing land use (Case Study Ramsar)”, Research Jornal of Fisheries and Hydrobiology, vol. 10, no. 9, pp. 34-39, 2015.##