رتبه بندی میزان تاب‌آوری مراکز مهم آسیب‌پذیر از سیلاب با استفاده از روش ترکیبی AHP-TOPSIS (مطالعه موردی شهر همدان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

3 استاددانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری

چکیده

برای کاهش اثرات جانی و مالی فجایع طبیعی به بررسی تاب‌آوری مناطق شهری پرداخته می­شود. یکی از اصول تاب‌آور‌سازی شهرها، ارتقا تاب‌آوری زیرساخت در حوادث و سوانح طبیعی است. در این راستا یکی از گام­های اساسی، تاب‌آوری مراکز کلیدی شهرهاست. از این‌رو در این پژوهش با استفاده از روش ترکیبی AHP و تاپسیس به اندازه­گیری تاب‌آوری ساختمان­های آسیب‌پذیر از سیلاب پرداخته می‌شود. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، پس از جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز ابتدا به معیارها و زیر معیارهای تأثیرگذار در رتبه‌بندی تاب‌آوری ساختمان­ها در برابر سیل، دست پیدا کرده و سپس وزن نهایی هر یک از مراکز مهم آسیب‌پذیر شهر محاسبه‌ گردید و با روش تاپسیس نیز گزینه­ها رتبه‌بندی شدند. نتایج رتبه‌بندی مراکز مهم آسیب‌پذیر شهر همدان در برابر سیلاب نشان می­دهد، دانشگاه صنعتی با وزن 1.000، دانشگاه پیام نور 0.520، هتل امیران 0.297، دانشگاه معماری و هنر 0.273 و مرکز انتقال خون 0.153 به ترتیب ساختمان­های کلیدی آسیب‌پذیر از سیلاب شهر همدان می­باشند. مرکز انتقال خون دارای کمترین میزان تاب‌آوری و دانشگاه صنعتی دارای بیشترین میزان تاب‌آوری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Resilience Ranking of Important Centers Vulnerable to Flood using the AHP-TOPSIS Combined Method (A Case Study of Hamadan)

نویسندگان [English]

  • Bita Roohi 1
  • mahnaz mirzaebrahimtehrani 2
  • alireza estelaji 3
  • mohamadreza farzad behtash 2
1 PhD student in Environmental Management Crisis Manager of Hamadan Municipality
2 Assistant Professor Islamic Azad University, North Tehran Branch
3 Professor of Islamic Azad University, Imam Khomeini Memorial Branch, Shahrari
چکیده [English]

To reduce the effects of natural disasters, the resilience of urban areas is examined. One of the principles of resilience in cities is the improvement of the infrastructure resilience in natural disasters. In this regard, one of the basic steps is the resilience of key city centers and facilities. Therefore, in this study using the combined method of AHP and TOPSIS, the resilience of flood-vulnerable buildings is measured. After collecting the required data and information, the authors first obtained the effective criteria and sub-criteria in ranking the resilience of buildings against floods. Then, the final weight of each of the important vulnerable centers of the city was calculated and the options were ranked by the TOPSIS method. The results show that the key centers vulnerable to floods in descending order, are the University of Technology, the Payame Noor University, the Amiran Hotel, the University of Architecture and Art and the Blood Transfusion Center with the weights of 1.000, 0.520, 0.297, 0.273 and 0.153 respectively. The Blood Transfusion Center has the least and the University of Technology has the highest resilience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilience
  • Resilience indicators
  • Flood
  • TOPSIS
  • AHP technique

Smiley face

مراجع

  1. [1] Vrba, and A. Zoporozec, “Guidebook on  mapping  groundwater  vulnerability”, International Contribution for Hydrogeology, vol. 16. 1994.##
  2. [2] Paul, A. Kääb and W. Haeberli, “Recent glacier changes in the Alps observed by satellite:Consequences for future monitoring strategies”, Global and Planetary Change, vol. 56, pp. 111-122, 2007.##
  3. [3] L. Saaty, “Decision making with the analytic hierarchy process”, International journal of services sciences, vol. 1, no. 1, pp. 83-98. 2008.##
  4. [4] Smith, “Environmental hazards: assessing risk and reducing disaster”, Routledge, 2013.##
  5. [5] Pourmousavi, A. Shamaee, and M. Ahadnejad, “Vulnerability assessment of city buildings with Fuzzy AHP and GIS model Case study: District 3 of Tehran Municipality”, Geography and development, vol. 12, no. 34, pp. 121-138, 2014.##
  6. [6] Stephenson, and D. A. D'ayala, “new approach to flood vulnerability assessment for historic buildings in England”, Natural Hazards and Earth System Sciences, vol. 14, no. 5, pp. 1035-1048, 2014.##
  7. [7] Pirikia, A. Fallah, and H. Amirnejad, “The Identification and prioritization of criteria and indicators for Assessment of Multiple Ecosystem Services using of multi-criteria decision making techniques Entropy and TOPSIS in Darabkola Watershed”, Natural ecosystems of Iran, vol. 9, no. 3, pp. 79-100, 2018.##
  8. [8] Wang, F. Meng, H. Liu, C. Zhang, and G. Fu, “Assessing catchment scale flood resilience of urban areas using a grid cell based metric”, Water research, vol. 163, p.114852, 2019.##
  9. [9] Faisal, J. N. Albrecht, and W. J.. Coetzee, “Renegotiating organisational crisis management in urban tourism: strategic imperatives of niche construction”, International Journal of Tourism Cities.‏ 2020.##
  10. Abd, H. Zati et al. “Application Of Topsis Analysis method in financial performance evaluation: a case study of construction sector in Malaysia. Advances in Business Research International Journal, vol. 6, no. 1, pp. 1-9,‏ 2020.##
    1. بسطامی، اسماعیل، جوادزاده، محمدعلی، تحلیل مرکزیت شبکه­های اجتماعی در فضای سایبری با رویکرد مقابله با تهدیدات نرم، فصلنامه پدافند غیرعامل، شماره 23، صص. 69-78، 1394.##
    2. قدسی‌پور، حسن‌، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران‌)، مرکز نشر، 1379.##
    1. احمدی، ح.، محمدخان، ش.، فیض نیا، س.، قدوسی، ج.، ساخت مدل منطقه­ای خطر حرکت­های توده­ای با استفاده از ویژگی­های کیفی و تحلیل سلسله مراتبی سیستم­ها (AHP) مطالعه موردی حوزه آبخیز طالقان، منابع طبیعی ایران، سال 58، شماره 1، صص 14-3، 1384.##
    2. محمدیان، ف.، شاهنوشی فروشانی، ن.، قربانی، م.، عاقل، ح.، انتخاب الگوی کشت بالقوه محصولات زراعی بر اساس روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) (مطالعه موردی: دشت تربت جام)، دانش کشاورزی و تولید پایدار (دانش کشاورزی)، صص. 187-169، 1388.##
    3. کرم، ا.، محمدی، ا.، ارزیابی و پهنه بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامونی برپایه فاکتورهای طبیعی و روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، جغرافیای طبیعی سال 14، صص 74-54، 1388.##
    4. شادمانی، م.، معروفی، ص.، محمدی، ک.، سبزی پرور، ع.، مدل‌سازی منطقه­ای دبی سیلابی در استان همدان با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. پژوهش­های حفاظت آب و خاک، علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال 18، شماره 4، صص 42-21، 1390.##
    5. ضرابی، اصغر، محمدی، جمال، حسینی­خواه، حسین، راهکار مدیریت بحران کاربری­ها با تأکید بر کاربری­های حساس شهری (مکان پژوهش: شهر یاسوج)، برنامه‌ریزی فضایی، سال 6، شماره 3، 1395.##
    6. مهرگان‌، محمدرضا، پژوهش عملیاتی پیشرفته‌ نشر کتاب دانشگاهی‌، 1392.##
    7. شهرداری همدان، گزارش­های هواشناسی و هیدرولوژیکی طرح آب­های سطحی شهر همدان، 1400.##

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 12 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 23 مهر 1400
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار