مکان‌یابی بهینه پناهگاه‌های شهری، با رویکرد پدافند غیرعامل به روش FAHP و نرم‌افزار ARC GIS

قنبری, میلاد; عابدی, محسن

مکان‌یابی بهینه پناهگاه‌های شهری، با رویکرد پدافند غیرعامل به روش FAHP و نرم‌افزار ARC GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه مهندسی عمران، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مدیریت پروژه و ساخت، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

یک از سیاست‌های پدافند غیرعامل حفاظت از جان شهروندان و کاهش آسیب‌پذیری در هنگام وقوع بحران می‌باشد. حمله به شهرها جهت دستیابی به اهداف روانی مد نظر دشمن به‌عنوان یک تاکتیتک نظامی در جنگ‌های اخیر کاربرد فراوانی داشته، تمرکز سرمایه‌های انسانی و مادی در شهرها و سهولت هدف گیری آن، لزوم ساخت پناهگاه در جهت کاهش آسیب‌پذیری مردم عادی را نمایان می‌کند. در این مقاله جهت انتخاب مکان مناسب و بهینه برای احداث پناهگاه در منطقه 18 تهران و با هدف تأمین امنیت جانی شهروندان، قابلیت استفاده چند منظوره و به حداقل رساندن هزینه‌های ساخت ، 10 شاخص پس از مطالعات کتابخانه‌ای، مشاهدات میدانی و مصاحبه با خبرگان از بین شاخص‌های به‌دست آمده تعیین، و با استفاده از روش FAHP وزن دهی گردیدند. در مرحله بعد با ساخت لایه‌های مربوط به این شاخص‌ها، مکان‌یابی پناهگاه بر اساس یک فرآیند سامانمند در سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS پیاده‌سازی و مکان‌های مطلوب در سطح منطقه مشخص گردیده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20086849.1401.13.3.3.0

عنوان مقاله [English]

Optimal Location of Urban Shelters, with a Passive Defense Approach By the FAHP Method and ARC GIS Software (Case study: District 18 of Tehran)

نویسندگان [English]

M. Ghanbari ¹
mohsen abedi ²

² Islamic Azad University of South Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of the passive defense policies is to protect citizen life and reduce vulnerability during a crisis. Enemy attacks on cities with the purpose of psychological goals achievements is a military tactic widely used in recent wars. The concentration of human and material capital in cities and the ease of targeting them show the need to build shelters to reduce the vulnerability of ordinary people. In this article, in order to choose a suitable and optimal place to build a shelter in the 18th district of Tehran, library studies, field observations and interviews with experts have been performed and10 indicators have been chosen from the obtained indicators, and weighted using the FAHP method with the aims of ensuring citizen safety, multi-purpose usability and minimal construction costs. In the next step, by constructing the layers related to these indicators, shelter location has been implemented based on a systematic process in the GIS geographic information system and desirable locations in the region have been determined.

کلیدواژه‌ها [English]

Passive Defense
Urban Shelters
FAHP Method
Geographic Information System
18th District of Tehran

مراجع

یاسی، رحمان، کلیات پدافند غیرعامل، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، 1390.
مرکز تحقیقات مسکن و ساختمان، مقررات ملی ساختمان، پیش نویس مبحث 21، 1388.
حسینی، سید بهشید، معیارهای پدافند غیرعامل در ساختمان‌های جمعی، تهران، نشر عابد، 1389.
موحدی نیا، جعفر، مفاهیم نظری و عملی دفاع غیرعامل؛ تهران، معاونت آموزشی و نیروی انسانی ستاد مشترک سپاه، 1385.
چالوک، غلامرضا، مقابله با سوانح و بلایا با رویکرد انتظامی، تهران، معاونت آموزش ناجا، 1392.
حسین زاده دلیر،کریم؛ ملکی، کیومرث؛ شفاعتی، آرزو؛ حیدری فر، محمد رئوف، "پدافند غیرعامل و توسعه پایدار شهری با تأکید بر کاربری‌های تهدید پذیر کلان شهر تبریز از منظر جنگ"، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5، صفحات 24-1، 1391.
پارسای مقدم، مهدی، "مکان‌یابی پناهگاه‌های عمومی و چند منظوره شهری با رویکرد پدافند غیرعامل با روش ANP مطالعه موردی شهر اردبیل"، کارشناسی ارشد ، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، 1395.
امیری، انوشه ، "تبیین الزامات طراحی پناهگاه چند عملکردی شهری و ارائه طرح نمونه از دیدگاه معماری"، کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، اصفهان، 1390.
خزایی، صفا؛ روستایی حسین آبادی، حسین، "مکان‌یابی پناهگاه‌های چند منظوره شهری با استفاده از سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری تهران)"، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال هفتم، شماره 4، صفحات 12-1، 1395.
دادرس، بیژن؛ نوروزی، اصغر؛ ریاحی، رامین، "مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب دیدگان زلزله در شهر بروجن"، فصلنامه بوم شناسی شهری، سال دهم، شماره 20، صفحات 170-153، 1398.
سعیدی، علی؛ ایراندوست، علیرضا، "ملاحضات پدافند غیرعامل درمکان‌یابی مراکز مذهبی (مساجد) با استفاده از روش AHP"، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال دوم، شماره4، صفحات 51-39، 1390.
C. Li, L. Nozick; N. Xu, and R.Davidson, "Shelter Location and Transportation Planning under Hurricane Conditions," Transportation Research Part E, Logistics and Transportation Review, 48,715-729, 2012.
Hausken and G. Levitin, "Active vs. Passive Defense against a Strategic Attacker," World Scientific, vol, 13, No.1 , pp.1-12, 2011.
Fisher. "Civil Defense in Canada , 1939-1965 Garnering Public Support War and Nuclear Weapons through Myth of Protection," Master's Thesis of Arts in History , Department of History Lakehead Univ., Ontario, 1999
فروغی، فهیمه، " طراحی پارک کشاورزی شهری با هدف پیوند شهروندان با طبیعت و حفاظت از اراضی زراعی شهری (نمونه موردی: منطقه 18 تهران)"، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، 1396.
زیاری، کرامت االله؛ داراب خانی، رسول، "بررسی آسیب‌پذیری بافت‌های شهری در برابر زلزله مورد مطالعه منطقه 11 شهر تهران"، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 99، صفحات
48- 25، 1389.
پرهیزگار، اکبر، " ارائه مدل و ضوابط مکان گزینی ایستگاه‌های آتش‌نشانی"، تهران، جلد سوم، مرکز پژوهش‌های شهری و روستایی، معاونت پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس، 1383.
علی نژاد، محمد علی، "ارزیابی اثرات بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری منطقه 7 شهر قم"، کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم جغرافیایی، تهران، 1397.