عصر پست متروپلیتن را میتوان عصر آسیب‌پذیری شهر نامید؛ زیرا همسو با پیچیدگی حیات شهری، شهرها در ابعاد مختلف با «مخاطرات طبیعی و بحران‌های تکنولوژیک» از یک‌سو و «بحران‌های اجتماعی- امنیتی» از دیگر سو، روبرو هستند. بدین لحاظ، به‌کارگیری پدافند غیرعامل در منطقه یک کلان‌شهر اهواز (بهدلیل قرارگیری در حوزه میانی شهر و وجود هسته تاریخی، تجاری و درمانی وجود بافت فرسوده گسترده، تراکم بالای ساختمانی، جمعیتی و تمرکز سرمایه) در جهت افزایش ایمنی جانی، مالی و روحی در زمان وقوع بحران‌های انسانساز می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه و مطالعات میدانی بوده و مدل به‌کاررفته در این تحقیق، منطق فازی است. همچنین، از عملگر گاما 9/0 در قالب نرم‌افزار (Arc GIS) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از نظر درصد آسیب‌پذیری، محلات آزادشهر، آخر آسفالت و باغ شیخ، پادادشهر و عبدالحمید بهترتیب بیش‌ترین میزان را دارا بودهاند. علت این امر را باید در بافت فرسوده، تراکم بالای جمعیت در سنین پایین و کهن‌سال و همچنین، مقاومت پایین نوع اسکلت بناهای این محلات دانست. در مجموع، بیش از 50 % از بناهای شهری منطقه یک در پهنه آسیب‌پذیری بسیار زیاد و زیاد قرار دارند.
محمدی ده چشمه، مصطفی، ایمنی و پدافند غیرعامل شهری، چاپ اول، اهواز، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، 1392.
L. Van den Berg, “The Safe City: Safety and Urban Development in EuropeanCities,” Ashgate Publishing Company,” p. 132, 2003.
فیروزی، محمدعلی، نظرپور دزکی، رضا، حیدری نیا، سعید، محمدی ده چشمه، مصطفی، سنجش خطرپذیری کاربری‌های شهری از منظر پدافند غیرعامل (نمونه موردی: شهر آبادان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال سوم، شماره دوازدهم، نجف‌آباد، 1393.
احدنژاد روشتی، محسن، ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله نمونه موردی: شهر زنجان، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال دوم، شماره هفتم، صص 90-71، 1389.
علی‌آبادی، محمد، پولادوش، فاطمه، پدافند غیرعامل در معماری (فرآیند ارزیابی خطر- معیارهای طراحی)، همایش مهندسی عمران و توسعه پایدار با محوریت کاهش خطرپذیری در بلایای طبیعی، موسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، 1392.
دهقانی اشکذری، قاسم، ماهوتچیان، حمیدرضا، ارائه الگوی ارزیابی آسیب‌پذیری پل‌های شهر تهران در برابر حملات نظامی با توجه به ملاحظات پدافند غیرعامل، مجموعه مقالات سومین همایش ملی پدافند غیرعامل، دانشگاه ایلام، صص 35-19، 1390.
نظر پور دزکی، رضا، سنجش میزان آسیب‌پذیری کاربری‌های ویژه از منظر پدافند غیرعامل در کلان‌شهر اهواز نمونه موردی: کاربری بهداشتی و درمانی، اساتید راهنما: محمدعلی فیروزی و مصطفی محمدی ده‌چشمه، استاد مشاور: علی شجاعیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1393.
راهنما، امیرحسین، طالعی، محمد، اولویت‌بندی بازسازی مناطق شهر تهران در برابر زلزله به کمک مدل فازی و GIS، فصلنامه آمایش محیط، دوره پنجم، شماره 16، صص 74-51، 1391.
زرقانی، هادی، نورانی جنیدآباد، الهه، بررسی و تحلیل جایگاه جنگ نرم در پدافند غیرعامل با تأکید بر تهدیدات اجتماعی و فرهنگی، همایش سراسری پدافند غیرعامل در علوم و مهندسی با تأکید بر استتار، اختفاء و فریب، تهران، صص 15-1، 1392.
حیدری‌نیا، سعید، سنجش الزامات مکانی کاربری‌های حیاتی و حساس از منظر پدافند غیرعامل مورد مطالعه: کلان‌شهر اهواز، استاد راهنما: مصطفی محمدی ده‌چشمه، استاد مشاور: علی شجاعیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1393.
M. Dobbs, “A renaissance for U.S. Civil defense,” Journal of Homeland security, number 190528, 2001.
M. Antoinette et al., “Community-based civil defense emergency management planning in northland, New Zealand,” The Australasian Journal of disaster and trauma studie, 2010.
A. J. Smith Kenneth, “Advisor turner Patrice R, Ducks worth Lawton, Selika M. Frank Zeidler, Milwaukee, and cold war civil Defense,” 2012.
Ebert, A. Kerle, and N. Stein, “Urban social vulnerability assessment with physical proxies and spsial metrics derived form air-and spaceborne imagery and gis data,” Journal of Nathazards, vol. 48, no. 2, 2008.
هاشمی فشارکی، جواد، شکیبامنش، امیر، طراحی شهری از منظر دفاع غیرعامل، چاپ اول، تهران، انتشارات بوستان حمید، 1390.
پریزادی، طاهر، حسینی امینی، حسن، شهریاری، مهدی، بررسی و تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در شهر سقز در رویکردی تحلیلی، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 26، 1389.
نظرپور دزکی، رضا، سنجش میزان آسیب‌پذیری کاربری‌های ویژه از منظر پدافند غیرعامل در کلان‌شهر اهواز نمونه موردی: کاربری بهداشتی و درمانی، اساتید راهنما: محمدعلی فیروزی و مصطفی محمدی ده‌چشمه، استاد مشاور: علی شجاعیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1393.
زیاری، کرامت‌اله، محمدی ده‌چشمه، مصطفی، پوراحمد، احمد، قالیباف، محمدباقر، اولویّت بخشی به ایمن‌سازی بافت فرسوده‌ی کلان‌شهر کرج با استفاده از مدل ارزیابی چندمعیاری، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 79، تهران، 1391.
قدیری، محمود، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، رابطه ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیب‌پذیری در برابر خطر زلزله (مطالعه موردی: محلات کلان‌شهر تهران)، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 24، پیاپی 50، شماره 2، صص 174-153، 1392.
سعیدی، علی، قزوینه، محمود رضا، مکان‌یابی و طراحی پناهگاه‌های دو منظوره شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (مورد مطالعه شهر کرمانشاه)، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال ششم، شماره 1، 1396.
فتحی رشید، علی، قلیزاده، الهام، دفاع غیرعامل در بافت فرسوده شهری، برگزیده مجموعه مقالات دومین همایش جامعه ایمن شهر تهران، تهران، صص 33-49، 1388.
محمدی ده چشمه، مصطفی، سنجش نفوذپذیری بافت شهری کرج در برابر مخاطرات، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره هجدهم، شمارۀ 3، صص 77-53، 1393.
رهنمایی، محمدتقی و محمدی ده چشمه، مصطفی، تحلیلی بر ناپایداری اجتماعی در بوم شهر ایرانی، مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، صص 260-259، 1388.
بمانیان، محمدرضا، رفیعیان، مجتبی، خالصی، محمدمهدی ، بمانیان، رضا، کاهش خطرپذیری شهر از بلایای طبیعی (زلزله) از طریق برنامه‌ریزی کاربری زمین مطالعه موردی: ناحیه 5 منطقه 3 تهران، دو فصلنامه مدیریت بحران، شماره دوم، صص 15-5، 1391.
بهمئی، حجت، تحلیلی بر پدافند غیرعامل در شهرهای نفتی با تأکید بر ابعاد کالبدی- فضایی مطالعه موردی: شهر امیدیه، استاد راهنما: علی زنگی‌آبادی، استاد مشاور: امیر محمودزاده، دانشکده علوم جغرافیای و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان، 1392.
علی‌آبادی، محمد، پولادوش، فاطمه، پدافند غیرعامل در معماری (فرآیند ارزیابی خطر- معیارهای طراحی)، همایش مهندسی عمران و توسعه پایدار با محوریت کاهش خطرپذیری در بلایای طبیعی، موسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، 1392.
احدنژاد روشتی، محسن، ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله نمونه موردی: شهر زنجان، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال دوم، شماره هفتم، صص 90-71، 1389.
بخشی، حسین، آرزو، حسن، غلامرضا پورنوغانی، علی، الزامات سازه و معماری ساخت بیمارستان‌ها با رویکرد پدافند غیرعامل، همایش ملی عمران و توسعه پایدار، موسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، 1391.
فرهودی، رحمت‌الله، حبیبی، کیومرث، زندی بختیاری، پروین، مکان‌یابی محل دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از منطق فازی در محیط GIS مطالعه موردی: شهر سنندج، نشریه هنرهای زیبا، شماره 33، صص 24-15، 1384.
منصور نعیمی، ابراهیم، مکان‌یابی اسکان موقت در زمان مخاطرات طبیعی در منطقه یک شهرداری اهواز- خوزستان با استفاده از GIS و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، استاد راهنما: کاظم رنگزن، استاد مشاور: مصطفی کابلی‌زاده، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1393.
شهرداری شهر اهواز، آمارنامه کلان‌شهر اهواز، انتشارات روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری اهواز، ص 25، 1391.
شهرداری شهر اهواز، آمارنامه کلان‌شهر اهواز، انتشارات روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری اهواز، 1392.
حسین زاده دلیر، کریم، ملکی، کیومرث، شفاعتی، آرزو و حیدری فر، محمدرئوف، پدافند غیرعامل و توسعه پایدار شهری با تاکید بر کاربری‌های تهدیدپذیر کلان‌شهر تبریز از منظر جنگ، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5، صص 24-1، 1391.
حیدری نیا, سعید, نظرپور دزکی, رضا, & مرادپور, نبی. (1396). سنجش آسیب‌پذیری کالبدی- اجتماعی شهر از منظر پدافند غیرعامل (مورد مطالعه: محلات منطقه یک کلان‌شهر اهواز). پدافند غیرعامل, 9(1), 77-90.
MLA
سعید حیدری نیا; رضا نظرپور دزکی; نبی مرادپور. "سنجش آسیب‌پذیری کالبدی- اجتماعی شهر از منظر پدافند غیرعامل (مورد مطالعه: محلات منطقه یک کلان‌شهر اهواز)". پدافند غیرعامل, 9, 1, 1396, 77-90.
HARVARD
حیدری نیا, سعید, نظرپور دزکی, رضا, مرادپور, نبی. (1396). 'سنجش آسیب‌پذیری کالبدی- اجتماعی شهر از منظر پدافند غیرعامل (مورد مطالعه: محلات منطقه یک کلان‌شهر اهواز)', پدافند غیرعامل, 9(1), pp. 77-90.
VANCOUVER
حیدری نیا, سعید, نظرپور دزکی, رضا, مرادپور, نبی. سنجش آسیب‌پذیری کالبدی- اجتماعی شهر از منظر پدافند غیرعامل (مورد مطالعه: محلات منطقه یک کلان‌شهر اهواز). پدافند غیرعامل, 1396; 9(1): 77-90.
)
