مکان‌یابی ایستگاه‌های مترو براساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه 13 شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه امام حسین

چکیده

در سیستم حمل­و­نقل شهری از طریق مترو، ایستگاه­های متروی زیرزمینی به­عنوان یکی از اجزای اصلی پیوند دهنده­ فضای زیرزمین و روی زمین به شمار می­آیند. این جزء مهم به­دلایل مختلف، به ویژه تجمیع مسافران در آن، همواره در معرض مخاطرات طبیعی و تهدیدات    انسان­ساخت قرار دارد. کاربری­های چندگانه ایستگاه­های مترو نیز چه در زمان صلح و چه در زمان بحران باعث افزایش درجه اهمیت کارکردی آنها گردیده است. بنابراین، یکی از اقدامات اساسی و عمده پدافند غیرعامل، انتخاب محل مناسب ایستگاه­های مترو می­باشد. در پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات اسنادی و تحقیقات کتابخانه ای، بازدیدهای میدانی و با انجام مصاحبه با 35 کارشناس خبره، 21 معیار و شاخص تاثیرگذار در مکان­یابی ایستگاه­های مترو شناسایی و دسته­بندی شده است. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن نسبی شاخص‌های شناسایی­شده تعیین شده است. نمونه مطالعاتی در این پژوهش، ایستگاه­های خط 3 مترو در منطقه 13 اصفهان می‌باشد. برای تولید و تحلیل نقشه همپوشانی وزن­دار لایه­های اطلاعات مکانی مربوط به شاخص­های تاثیرگذار از سامانه ArcGIS استفاده گردیده است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که مکانیابی ایستگاه­های تعیین­شده بر اساس ملاحظات پدافند غیرعامل با مکان های تعییین­شده ازنظر فنی منطبق است. همچنین، در این پژوهش مسیرهای دیگری برای مترو در منطقه 13 براساس ملاحظات پدافند غیرعامل پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Site Selection of Urban Subway Stations with Passive Defense Principles (A Case Study: Zone 13 of Isfahan City)

چکیده [English]

Underground metro stations in the metro transport system are considered as one of the main components linking the underground and ground spaces. This important component is always exposed to natural hazards and human-made threats for various reasons, especially the aggregation of passengers in it. The multiple uses of metro stations, both during peacetime and in times of crisis, have also increased the degree of their functional significance. Therefore, one of the basic measures of passive defense is the selection of suitable metro stations. In the present study, using library studies, field visits, and interviews with 35 experts, 21 criteria for site selection of metro stations have been identified and categorized. Then, using the Analytical Hierarchy Process (AHP), the relative weights of the identified indices is determined. The sample of this study is Metro station 3 in Isfahan zone 13. The ArcGIS system has been used to generate and analyze the overlay map of the spatial information layers related to the effective criteria. The results of this study indicate that the location of the stations determined according to the passive defense principles corresponds to the places determined by the technical viewpoint. Moreover, in this study, other routes for subway in zone 13 are proposed based on passive defense principles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Site Selection
  • Metro Stations
  • Passive Defense
  • Analytical Hierarchy Process
  1. غضنفری، مصطفی، آسیب شناسی ایستگاه­های مترو در برابر تهدیدات انسان ساخت و ارایه راه­کارهای کاهش آسیب­پذیری، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، 1392.##
  2. شمسایی زفرقندی، فتح الله، مقدمه­ای بر آمایش و مکان­یابی، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، ص. 207، 1391.##
  3. قدسی پور، سید حسن، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر­کبیر، ص. 6، 1391.##
  4. سازمان قطار شهری اصفهان و حومه، عنوان معرفی خطوط شبکه سه مترو اصفهان، مجله شبکه مترو اصفهان، 1394.##
  5. شهرداری اصفهان، خدمات الکترونیکی شهرداری اصفهان، 1396،##www.isfahan.ir
  6. روستایی، سعید، بهبود فرایند مکان­یابی پناهگاه‌های چندمنظوره شهری مطالعه موردی منطقه یک شهرداری تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام حسین (ع)، 1392.##
  7. معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، ضوابط و معیارهای استقرار صنایع، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست کشور، ص. 25، 1380.##
  8. معاونت حفاظت و پیشگیری سازمان آتش­نشانی، ضوابط و دستورالعمل­های سازمان آتش­نشانی و خدمات ایمنی در مورد ایمنی ساختمان­های یزد، انتشارات سازمان آتش­نشانی و خدمات ایمنی شهرداری یزد، ص. 7، 1390.##
  9. پژوهشکده انتقال و توزیع نیرو، استاندارد حریم خطوط     هوایی- بررسی، تحقیق و تهیه ضوابط و معیارهای فنی، پژوهشگاه نیرو وزارت نیرو، 1382.##
  10. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، آیین­نامه حریم مخازن، تأسیسات آبی، کانال‌های عمومی آب‌رسانی، آبیاری و زه­کشی، مجلس شورای اسلامی، 1371. ##http://rc.majlis.ir/fa/law/show114423/
  11. شرکت ملی نفت ایران، مقررات حریم خطوط لوله­گازی ایران، 1393.##http://igs.nigc.ir/stands/igs/c-sf-015
  12. حبیبی، محسن. سرانه­ کاربری‌های شهری. انتشارات سازمان ملی زمین و مسکن، 1378.##