ارزیابی آسیب پذیری مکانی زیرساخت‌های استان آذربایجان غربی با رویکرد پدافند غیرعامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری‌، دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی تهران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری‌، دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش ارزیابی میزان آسیب­پذیری زیرساخت‌های استان آذربایجان غربی­ می‌باشد. برای این منظور با بهره­گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) فرآیند ارزیابی انجام ‌گرفته است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی - تحلیلی است. در این تحقیق از مدل تصمیم‌گیری چند معیاره به روش همپوشانی لایه­ها استفاده‌ شده است. داده­های مکانی مربوطه از مراکز و مراجع رسمی کشور جمع آوری شده و جهت سنجش و تعیین معیارها از منابع مکتوب و پرسشنامه از خبرگان محلی و متخصصین استفاده ‌شده است. نتایج این پژوهش نشان   می­دهد که پخش فضایی زیرساخت‌های استان آذربایجان غربی متمرکز و از الگوی خوشه­ای پیروی می­کند و این نوع پخشایش آسیب‌پذیری مکانی زیرساخت‌ها را چند برابر کرده است. همچنین 10 درصد زیرساخت‌های استان را زیرساخت‌های حساس و مهم (از منظر استانی) را شامل می­شود که از این میان 45 درصد زیرساخت‌های استان در معرض آسیب‌پذیری خیلی زیاد، 6/16 درصد آسیب‌پذیری زیاد، 2/14 درصد آسیب‌پذیری متوسط، 4/16 آسیب‌پذیری کم و 5/12 آسیب‌پذیری خیلی کم قرار دارد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که مناطق مرزی استان ازجمله شهرستان‌های سردشت، پیرانشهر، اشنویه، سلماس و ماکو مناطق آسیب‌پذیر استان می‌باشد که در صورت استقرار زیرساخت‌های جدید توجه به پهنه‌های آسیب‌پذیر استان ضروری می‌باشد. همچنین نتایج پژوهش حاکی از آن است که تراکم زیرساخت‌های حیاتی و حساس استان نیز در پهنه­های آسیب‌پذیری خیلی زیاد و زیاد نشان‌دهنده عدم مدیریت بهینه استقرار فضایی زیرساخت‌ها در پهنه استان  می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Infrastructure’s Vulnerability Assessment of West Azerbaijan Province with Passive Defense Approach

نویسندگان [English]

  • A. Maroofi 1
  • J. Sajadi 2
  • H. Rostami 3
1 beheshti shahid university
2 beheshti shahid university
3 beheshti shahid university
چکیده [English]

The main objective of this research is to assess the vulnerability of infrastructure in West Azarbaijan province. For this purpose, the process of evaluation has been taken using the GIS. The research method is descriptive-analytic. In this research, a multi-criteria decision making model has been used to overlay the layers. The relevant spatial data has been collected from official centers and authorities of the country, and for measuring and determining the criteria, documentation in form of written sources, and questionnaires filled in by local residents and experts have been used. The results of this study indicate that the spatial distribution of infrastructure in the West Azarbaijan province is concentrated and follows a cluster pattern, and this kind of distribution multiples the spatial vulnerability of the infrastructure. Also, 10 percent of the infrastructure of the province is considered as a sensitive and important infrastructure (from provincial viewpoint), of which 45 percent of the infrastructure of the province is exposed to very high vulnerability, 16.6 percent high vulnerability, 14.2 percent moderate vulnerability, 16.4 vulnerability and 12.5 very low vulnerability. Also, the results show that the border areas of the province such as Sardasht, Piranshahr, Oshnavieh, Salmas and Maku are vulnerable regions, which need urgent attention if new infrastructures are established. Also, the results of the research particularly the density of vital and sensitive infrastructures of the province in areas of high and very high vulnerability indicate the lack of optimal management of spatial deployment of infrastructure in the province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vulnerability
  • Infrastructure
  • Passive Defense
  • West Azerbaijan province
  1. 1.  پورمحمدی، محمدرضا، مهندس فرهاد برندکام، کیومرث ملکی، آرزو شفاعتی، برنامه­ریزی شهری متناسب با پدافند غیر عامل با تاکید بر ارزیابی و برنامه­ریزی بهینه کاربری اراضی شهری، نمونه موردی شهر سنندج، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، سال بیست و یکم، شماره 83، صفحه 107-97، 1393.##
  2. مهری، عباس، نقش عوامل و مولفه­های پیدافند غیرعامل در امنیت کشور، مجله سیاسی دفاعی، سال هجدهم، شماره 70، صفحه 162-120، 1389. ##
    1. W. Wilson, “Imaging life without a future,” Los Angeles times, 1999.##
  3. تقوایی، مسعود، جوزی خمسلویی، علی، ارزیابی مسیرهای هشتگانه راهپیمایی شهر اصفهان با رویکرد برنامه ریزی و پدافند غیرعامل شهری، فصلنامه علمی امداد و نجات، سال چهارم، شماره 4، صفحه 75-63، 1391.##
  4. پریزادی، طاهر، حسینی­امینی، حسن، بررسی و تحلیل تمهیدات (پدافند غیرعامل) در شهر سقز در رویکردی تحلیلی، دوفصلنامه مدیریت شهری، تهران: سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، شماره 26، صفحه       202- 191، 1389.##
  5. دهخدا، علی­اکبر، لغت­نامه دهخدا، جلد چهارم، تهران، انتشارات تهران،1351.##
  6. احمدلوئی، محمد حسین، پدافند غیرعامل در جنگ­های نوین، تهران، دانشکده فارابی، 1389.##
    1. L. Sherman, “Policing for Prevention: in evidence based crime Prevention,” second published, Rutledge, 2002.##
    2. S. Spilerman, “The cause of racial disturbance,” journal of American Sociological Review, vol. 35, no. 34, pp. 56-72, 2005.##
  7. حسینی­امینی، حسن، پریزادی، طاهر، مفاهیم بنیادی در پدافند غیرعامل با تأکید بر شهر و ناحیه، چاپ اول، مؤسسه اندیشه کهن­پرداز، 1389.##
    1. D. Alexander, “From Civil Defense to Civil Protection-and back again,” Rutledge, 2002.##
  8. کامران، حسن، حسینی­امینی، حسن، کاربرد پدافند غیرعامل در ژئوپلیتیک و برنامه­ریزی شهری (شهرستان شهریار)، جغرافیا (فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران) ، دوره جدید، سال دهم، شماره 35، صفحه 27-1، 1391.##
  9. موحدی­نیا، جعفر، اصول و مبانی پدافند غیرعامل، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، پژوهشکده مهندسی پدافند غیرعامل، 1386.##
  10. نباتی، عزت­الله، مبانی پدافند غیرعامل، تهران، دانشکده فارابی، 1388.##
  11. اصغریان­جدی، احمد، الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار، تهران، مرکز چاپ انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1386.##
    1. A. Cristy, “Socio-Political Reflections and Civil Defense,” Springer, 1969.##
    2. J. F. Broder, “Risk Analysis and the Security Survey,” Massachusetts: Butterworth Publishers, 1984.##
  12. علمداری، شهرام،  مشهدی، حسن، روش‌های ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و مدیریت بحران، انتشارات بوستان حمید، 1391.##
    1. B. M. Ayyub, W. L. McGill, and M. Kaminskiy, “Critical Asset and Portfolio Risk Analysis: An         All-Hazards Framework,” Risk Analysis Journal, vol. 27, pp. 789–801, 2007.##
  13. نورالهی حانیه، ارائه‌ی الگوی ارزیابی خطر‌پذیری(ریسک) بر اساس تلفیق رویکردهای عملکردی و آمایشی در زیرساخت‌های حیاتی، ویژه نامه هفته پدافند غیر عامل، صفحه 56-47، 1392. ##  
  14. رضایی، سعید، سرکارگراردکانی، علی، بررسی ملاحظات آمایش دفاعی در مناطق مرزی شمالی کشورمطالعه موردی: استانهای گلستان ، مازنداران و گیلان، همایش ژئوماتیک 90، تهران، سازمان نقشه برداری کشور، 1390.##
  15. شیعه، اسماعیل، انام پور، محمد، حسین پور، هاله، پدافند غیرعامل برای مراکز حساس در مقیاس ناحیه ای، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه، تهران، شرکت کیفیت ترویج، 1386.##
  16. شکیبامنش، امیر، هاشمی فشارکی، سیدجواد ملاحظات پدافند غیر عامل در تأسیسات زیربنایی شهری، اولین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت زیر ساختها، تهران، دانشگاه تهران، 1388.##
  17. حسین زاده، حامد، آقادادی، ابوالفضل، نقش پدافند غیر عامل در مدیریت ریسک پروژه های ملی و استراتژیک، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک پروژه ها، تهران، دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشکده شهید رضائی،1387.##
  18. صادقی، حجت ا...، حاصلی مقدم، محمد، بررسی وضعیت استقرار سایت های اداری شهرستان های مرزی استان خراسان جنوبی و مکان یابی سایت پدافند عامل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، فصلنامه دانش انتظامی خراسان جنوبی ، سال اول، شماره 1، 1390.##
  19. رنجبر، محسن، حسینی امینی، حسن، حمزه نیستانی، مریم، ارزیابی میزان آسیب پذیری معابر شهری و شبکه های ارتباطی منطقه 10 شهرداری تهران با رویکرد پدافند غیرعامل، فصلنامه پدافند غیر عامل، شماره 19، صفحه 30-21، 1393.##