تأثیر روش‌های ساخت در افزایش عمر مفید بناهای پیش از 1300 هجری شمسی در فلات مرکزی ایران

ولی بیگ, نیما; صالحی, ابوذر; خالقیان, سیما

تأثیر روش‌های ساخت در افزایش عمر مفید بناهای پیش از 1300 هجری شمسی در فلات مرکزی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت

² استادیار دانشگاه هنر اصفهان

³ دانشجوی دکتری دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

امروزه معماری در کشور ما، بی‌بهره از الگوهای گذشتۀ خویش است. عدم توجه به این الگوها، نه‌تنها عمر کوتاه معماری بلکه مشکلات اقلیمی، زیست‌محیطی، اتلاف انرژی ناشی از تخریب بناها و نخاله‌های حاصل از آن را سبب می‌شود. ساختار بنا نقش کلیدی در ماندگاری یا تخریب آن دارد. معماران سنتی تلاش کرده‌اند تا با شناخت دانش ایستایی بنا را به‌گونه‌ای بسازند تا در اثر نیروهای گوناگون و گذر زمان تخریب نشود. تاکنون پژوهش‌های متعددی درارتباط با روش‌ ساخت بناهای تاریخی انجام شده است ولی از منظر تأثیر بر عمر مفید بنا پژوهش مرتبطی صورت نگرفته است. این پژوهش، با استفاده از روش نظریۀ زمینه‌ای انجام‌شده است. در این پژوهش، رویه‌ای از جزء به‌کل و استقرایی بر تجزیه‌وتحلیل داده‌ها حاکم است. از طریق گردآوری نظام‌مند داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، مطالعات میدانی (مصاحبه نیمه ساختاریافته با 20 نفر از معماران سنتی) و تحلیل استقرایی آن، دانشی دربارۀ ماندگاری معماری سنتی به‌دست‌آمده است و در قالب دستگاه نظری «تأثیر ملاحظات مرتبط با روش‌‌های ساخت در افزایش عمر مفید معماری سنتی فلات مرکزی ایران» بیان‌شده است. هدف این پژوهش شناخت نقش ملاحظات مرتبط با روش‌‌های ساخت بر عمر مفید بناهای پیش از 1300هجری شمسی است. درنتیجۀ این پژوهش کدهای انتخابی به‌دست‌آمده در مجموعۀ روش‌ ساخت، در سه دستۀ کلی تناسب روش‌ ساخت با کارکرد، تناسب روش‌ ساخت با عوامل محیطی و شناخت و توجه به ملاحظات سازه‌ای و ایستایی قرار گرفتند. همچنین در تمامی مراحل ساخت بنا، رابطه تنگاتنگی بین هندسه و سازه دیده می‌شود که بی‌شک بر ایستایی بنا نقش دارد. معماری ماندگار ایران حاصل تجربه‌های ارزشمندی است که در طی هزاران سال استادکاران سنتی به شاگردان خود انتقال داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20086849.1399.11.4.4.9 :DOR

عنوان مقاله [English]

The Effect of Construction Techniques on Extending the Functional Life Span of Pre-1300 Hijri Structures in the Central Plateau of Iran

نویسندگان [English]

N. Valibeig ¹
A. Salehi ²
S. Khaleghian ³

¹ Art university of Isfahan

² Art university of Isfahan

³ Art University of Isfahan

چکیده [English]

Today, the architecture in our country is devoid of its past archetypes. Not paying attention to these patterns causes not only the short life span of the architecture but also a series of undesirable side effects such as climatic and environmental problems, energy loss and the demolition waste. The structure of the building plays a key role in its survival or destruction. Traditional architects have endeavored to discover the science of building-durability in order to build the architectures that will not be destroyed by various forces and the passage of time. There have been numerous studies on the architecture construction techniques so far, but no relevant research has been done in terms of impact on the practical lifetime of the buildings. From the perspective of the research methodology, the research method of this study is qualitative and is based on Grounded theory. In this study, data analysis is based on a procedural approach taken from induction. By systematically gathering data using library resources, field studies, interviews with 20 traditional architects and their inductive analysis, considerable knowledge about the long life-span of traditional architecture is obtained and presented in the form of a theoretical framework described as the title of this article: “The effect of construction techniques on extending the functional life span of pre-1300 Hijri structures in the Central Plateau of Iran”. The purpose of this study is to understand the role of considerations related to construction techniques’ impact on the life span of pre-1300 Hijri buildings. As a result of this research, the selected codes obtained in the field of construction techniques are classified into three general categories: “construction techniques in accordance with the future function”, “construction technique fitting environmental factors”, and “observation and recognition of structural durability issues”. Also, throughout the construction process, there is a close relationship between geometry and structure, which undoubtedly affects the standing of the building. Iran's enduring architecture is the result of valuable experiences that have been passed down to students by traditional masters over thousands of years.

کلیدواژه‌ها [English]

Techniques of Construction
Durability of Buildings
the Traditional Architecture of the Central Plateau of Iran

مراجع

[1] T. Yashiro, “Stock Management for Sustainable Urban Regeneration,” Overview of Building Stock Management in Japan, 2009.##

[2] J. O'Connor, “Survey on Actual Service Lives for North American Buildings,” Presented at Woodframe Housing Durability and Disaster Issues Conference, Las Vegas, 2004.##

##[3] حمیدی، ملیحه، استخوان‌بندی شهر تهران، تهران، سازمان مهندسی و عمران شهر تهران، 1376.

##[4] حبیبی، محسن، چگونگی الگوپذیری و تجدید سازمان استخوان‌بندی محله، مجله هنرهای زیبا، شمارۀ 13، صص. 39- 32، 1382.

[5] Canada Mortgage and Housing Corporation (CMHC), “Service Life of Multi-Unit Residential Building Elements and Equipment,” 2008.##

[6] W. P. S. Dias, “Useful life of buildings,” Department of Civil Engineering, University of Moratuwa, 2003.##

[7] R. Van Hees, S. Naldini, and J. Roos, “Durable Past-Sustainable Future,” TU Delft, 2014.##

[8] W. Celadyn, “Durability of Buildings and Sustainable Architecture,” Czasopismo Techniczne, 2015.##

##[9] حجازی، مهرداد، مهدی زاده سراج، فاطمه، رابطه معنا، زیبایی، شکل و سازه در معماری دوران اسلامی، پژوهش‌های معماری اسلامی، ش 2، صص. 22-7، 1393.

##[10] حجازی، مهرداد، ویژگی‌های معماری و سازه‌ای بناهای تاریخی ایران، مجموعه مقالات دومین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد 3، 1378.

[11] Dictionary of Architecture and Building Construction##

[12] Dictionary of Architectural and Building Technology##

[13] Dictionary of Civil Engineering##

[14] Architectural science Forum ,2002##

[15] Dictionary of architecture and construction##

##[16] مینکه، گرنوت، راهنمای ساخت‌وساز با خاک (کاربرد مصالح خاکی در معماری مدرن)، مترجم: شاهین طلوع آشتیانی، تهران، ادارۀ کل روابط عمومی، امور فرهنگی و اجتماعی، ادارۀ برنامه‌ریزی نشر، 1388.

[17] Fema, “Alternative Housing Pilot Program Guidance and Application Kit,” Department of Homeland Security, 2006.##

[18] S. Meyer and A. Bennet, “Environment Design Guide, Intrduction to Building Material Durability,” Royal Australian Institute of Architects, 2002.##

##[19] ولفسکیل، لایل، دانلپ، وین، کالاوی، باب، ترجمۀ حسین تابش، استفاده از خاک در خانه سازی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1366.

##[20] گلابچی، محمود، جوانی دیزجی، آیدین، فن شناسی معماری ایران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1392.

##[21] شجاع نوری، نیکو، اسماعیلی جاغرق، مرضیه، ازاره محافظی زیبا بر دیوارهای گذشته، جلوه هنر شماره 12، صص. 63-49، 1393.

##[22] پیرنیا، محمد کریم، مصالح ساختمانی (آژند، اندود، آمود)، تهران، مؤسسۀ انتشارات تعاون سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، 1381.

##[23] زمرشیدی، حسین، معماری ایران، انتشارات آزاده، تهران، ۱۳۸۰.

##[24] شاطریان، رضا، اقلیم و معماری ایران، نشر سیمای دانش، تهران، ۱۳۸۷.

##[25] مخلصی، محمدعلی، پل‌های قدیمی ایران، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1379.

##[26] فرشاد، مهدی، تاریخ مهندسی در ایران، تهران، نشر بلخ وابسته به بنیاد نیشابور، 1376.

##[27] کیانی، محمدیوسف، شهرهای ایران (جلد سوم)، تهران، نشر فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366.

[28] E. Robertson, “Durability of Building Materials and Components” 8. Edited by M. A. Lacasse and D. J. Vanier, Institute for Research in Construction, Ottawa on, K1A 0R6, Canada, pp. 2107-2117, 1999.##

##[29] مورگان، ویلیام، رفتار اجزای سازه‌ها: (مقدمه‌ای بر مهندسی ساختمان و سازه)، ترجمه مجید بدیعی، تهران، نشر شهر آب، 1906، 1386.

##[30] معماریان، غلامحسین، آشنایی با معماری مسکونی ایران (گونه شناسی درون‌گرا) ، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران، 1376.

##[31] مروج تربتی، خاطره، پورنادری، حسین، بررسی تداوم سنت‌های مؤثر در شکل‌گیری پل خواجو بر اساس مطالعه تطبیقی پل‌های تاریخی شهر اصفهان، باغ نظر، شماره 27، صص. 70-61، 1392.

##[32] الکساندر، کریستوفر، الگوهای استاندارد در معماری، ترجمه فرشید حسینی، تهران، دایره دانش، 1393.

##[33] مصاحبه با استاد هادی طحان، استاد طلایی، استاد نساجی، استاد عابد زاده زواره، آقای زارع زواره‌ای و استاد صادقی فرد.

[34] زریبافیان، امید، راهکارهای حفاظت از بناهای تاریخی در برابر زمین‌لرزه، همایش علمی منطقه‌ای معماری کویر، 1384.

##[35] ویسه، سهراب، خدابنده، ناهید، حکاکی فرد، حمیدرضا، طهماسبی، فرهنگ، ارائه روش‌های مناسب در استفاده از مصالح بوم آورد، مسکن و محیط روستا شماره 126، صص. 19-2، 1388.

##[36] بایراک دار، علی، تحلیل بناهای تاریخی و روش‌های مقاوم‌سازی لرزه&