راهبردهای امن‌سازی بیمارستان‌های موجود در کلان‌شهرها در شرایط بحران با رویکرد پدافند غیرعامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه عمران و معماری، دانشکده فنی انقلاب اسلامی، دانشگاه فنی و حرفه‌ای

2 استادیار مجتمع دانشگاهی برق و مهندسی سایبرنتیک، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

3 همکار پژوهشی گروه پژوهشی پدافند غیرعامل، دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

در همۀ بحران‌ها، اعم از طبیعی و انسان‌ساز، بیمارستان‌ها نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند. در عین حال، تجارب دهه‌های اخیر نشان داده که بیمارستان‌ها، خصوصاً بیمارستان‌های بزرگ در کلان‌شهرها، در زمرۀ هدف‌های مورد تهدید هستند. از این رو برای آمادگی فیزیکی- کالبدی و تجهیزاتی بیمارستان‌ها و همچنین آمادگی مهارتی و روانی کاربران و کارکنانشان پیش‌بینی‌های مختلفی صورت می‌گیرد. برای همین منظور، ضابطه‌نامه‌ها و مطالعات متعددی با رویکرد پدافند غیرعامل برای فضاهای درمانی تدوین شده؛ اما تاکنون بررسی راهبردی و کلان و همه‌جانبه‌ای برای امن‌سازی و آماده‌سازی بیمارستان‌ها برای شرایط بحران صورت نگرفته است. هدف این پژوهش شناسایی و تدوین راهبردهای امن‌سازی بیمارستان‌های موجود در کلان‌شهرها با رویکرد پدافند غیزعامل است. پژوهش حاضر از نوع توسعه‌ای- کاربردی و با روش آمیخته (کمّی و توصیفی- تحلیلی) است. پژوهش به این ترتیب صورت گرفته که با جستجوهای کتابخانه‌ای و مصاحبه با صاحب‌نظران از یک سو وضع مطلوب ترسیم و از سوی دیگر وضع موجود و عوامل محیطی داخلی (IFE) و خارجی (EFE) مؤثر در بیمارستان‌ها شناسایی شد. سپس این عوامل با پیمایشِ پرسشنامه‌ایِ انجام‌شده در میان متخصصان و صاحب‌نظران- با جامعۀ آماری مشتمل بر ۲۰ نفر که به روش هدفمند انتخاب شدند- اولویت‌بندی شد. سپس با کمک روش SWOT عوامل محیطی تحلیل و مقابله و راهبردها استخراج شده است. در مرحلۀ بعد، این راهبردها نیز اولویت‌بندی و در نهایت راهکارهایی برای اجرایی کردن راهبردها پیشنهاد شده است. نتیجۀ این پژوهش عرضۀ راهبردهای ۳۸گانه در حوزه‌های هشت‌گانه (دفاعی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناورانه، قانونی، زیست‌محیطی) برای امن‌سازی بیمارستان‌های کلان‌شهرها بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Presentation of Strategies for the Security of Hospitals in Metropolises in Critical Situations with the Passive Defense Approach

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Abdollahzadeh 1
  • A. Bali 2
  • I. Soltani 3
1 Assistant Professor of Architecture Department, Enqelab-e-Eslami Technical Faculty, Technical & Vocational University
2 malek ashtar university
3 Supreme National Defense University
چکیده [English]

In all crises, the metropolitan hospitals have an important role in relief operations and hence are liable to threats. This fact has made it essential to provide the critical hospital equipment and necessary training of personnel. Many studies have addressed this issue and many regulations have been extracted, but no comprehensive strategic investigation has yet been performed on hospital preparation in crisis. The purpose of this study is strategic planning to secure hospitals in metropolises with the passive defense approach. In this study, by combining quantitative (survey) and descriptive-analytical methods, after reviewing the upstream documents and defining the desired mission and vision, the internal and external environment of the metropolitan hospitals and the most important internal (strengths and weaknesses) and external factors (opportunities and threats) have been identified and analyzed by the SWOT model. The identification is obtained through library reviews and interviews with experts. At this stage, identifying threats is an important part of the study of the environmental factors which affect other factors. Then, these factors are prioritized by the community of experts, and based on the importance and priority of environmental factors, 38 strategies in defense, security, political, economic, social, technical, legal, and environmental fields are formulated. Finally, these strategies are prioritized by the QSPM questionnaire.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hospital
  • Metropole
  • Strategic Plan
  • SWOT
  • Environmental Factors

Smiley face

[1] سازمان مجری ساختمان‌ها و تأسیسات دولتی، تدوین ضوابط و الزامات پدافند غیرعامل در طراحی و اجرای مراکز درمانی، تهران، وزارت راه و شهرسازی، ۱۳۹۳.##
[2] WHO, “Safe hospitals and health facilities,” http://www.who.int/, 2018a.##
 [3] نورعلیئی، فاطمه، چهری، مسعود و نظام‌زاده، مریم، «نقش پدافند غیرعامل در آرامش خاطر و امنیت پایدار در بیمارستان‌های نظامی»، خلاصه مقالات اولین همایش سراسری پرستاران نیروهای مسلح، تهران، اردیبهشت ۱۳۹۰.##
[4]  WHO, “Attacks on HealthCare,” http://www.who.int/, 2018b.##
[۵] قاسمیان، امیر، حسینی، سیدمجتبی، جعفری، مهرنوش و سیدجوادی، مهری، «آگاهی مدیران ارشد بیمارستانها در مورد پدافند غیرعامل»، مجله مدیریت پرستاری، سال ششم، شماره۱، صفحات ۳۲- ۴۰، بهار۱۳۹۶.##
[۶] حبیبی، احسان‌اله، اعتماد، شهره، خلیلی، رؤیا و زحمتکش، مریم،  «بررسی آگاهی مدیران بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در زمینۀ مدیریت بحران بروز آتش‌سوزی در بیمارستان در سال ۱۳۸۲- ۸۳»، مجله مدیریت و اطلاعات در بهداشت و درمان، سال یکم، شماره۲، صفحات ۲۱- ۲۶، پاییز و زمستان۱۳۸۳.##
[7] Grundy, John, Leslie, Peter & Mihrshahi, S., “Balancing National Security with Human Security – A Call for Comprehensive Pre-Event Public Health Analysis of War and Defense Policy,” Journal of Peace, Conflict and Development, No.12, May2008.##
[8] شیشه‌بری، داود، اصغری آخا، نادر، یوسفی بابادی، ابوالقاسم و سلیمی، نورالدین، «مکان‌یابی پایدار بیمارستان با رویکرد پدافند غیرعامل به روش ترکیبی AHP-TOPSIS»، مجله پدافند غیرعامل، شماره۲۸، صفحات ۳۳- ۴۶، زمستان ۱۳۹۵.##
[9] رادمرد، حسین، کریمی، سجاد و فرخی‌زاده، فرشید، «اصول و معیارهای طراحی تأسیسات مکانیکی بیمارستان امن مدفون با رویکرد پدافند غیرعامل»، پدافند غیرعامل، شماره۳۲، صفحات ۵۱- ۶۱، زمستان۱۳۹۶.##
[10] مهندسین مشاور کوشاپایدار، مبانی طراحی بیمارستان امن، تهران، آفتاب گیتی، ۱۳۹۷.##
[11] سوادکوهی‌فر، ساسان و آتش‌پنجه، حجت‌اله، مطالعات و طراحی بیمارستان امن، تهران، بوستان حمید، ۱۳۹۵.##
[12] R. L. Colling, T. W. York, “Hospital & Healthcare Security, Butterworth-Heinemann,” 2010.##
[13] مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، دستورالعمل ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی مراکز درمانی بزرگ جدید، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، ۱۳۸۶.##
[14] صدقیانی، ابراهیم، سازمان و مدیریت بیمارستان. ۲ج. ج۱، تهران، جهان رایانه، ۱۳۸۳.##
[15] مصدق‌راد، علی‌محمد، درسنامۀ سازمان و مدیریت تخصصی بیمارستان (۱)، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران، ۱۳۸۳.##
[16] پیرز، جان ای، رابینسون، ریچارد بی، مدیریت راهبردی (برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل)، ترجمۀ محمود حسینی، تهران، سمت، ۱۳۹۶.##
[17] رضایی، ساروز، آزمون فرض آماری، کرج، ساروز رضایی، ۱۳۹۱.##
[18] ع‍ب‍اس‌زادگ‍ان، ‌م‍ح‍م‍د، ف‍ت‍وت‌، اح‍م‍درض‍ا. کارب‍رد پ‍ای‍ای‍ی‌ و روای‍ی‌ در پ‍ژوه‍ش‌. تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۳.##