موئلفه‌های دفاع غیرعامل در طراحی حریم مخازن ذخیره صنایع شیمیایی خطرزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه برنامه ریزی شهری - دانشکده برنامه ریزی شهری - دانشگاه مالک اشتر- تهران - ایران

2 دانشجو، پژوهشکده انرژی، مجتمع پدافند غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

3 دانشیار شیمی آلی، مجتمع مواد، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

4 پژوهشگر، پژوهشکده انرژی، مجتمع پدافند غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

چکیده

هر ساله حوادث غیرقابل جبران بسیار زیادی در سیستم‌های فرآیندی نظیر نفت، گاز و پتروشیمی بخاطر شرایط حاد عملیاتی و حجم بسیار زیاد مواد قابل اشتعال و انفجاری که دارند اتفاق می‌افتد. صنایع فرآیندی اغلب با مواد شیمیایی خطرزا و واحدهای عملیاتی تحت شرایط دما و فشار بالا نظیر خطوط انتقال، تاسیسات میعانی و راکتورها سروکار دارند. یکی از مهم‌ترین واحدهای این صنایع، مخازن ذخیره هستند که در تمامی مراحل صنایع فرآیندی قرار دارند. طبق بررسی‌ها و مطالعات انجام گرفته در این زمینه، راهکارهای متعددی برای حریم مخازن وجود دارد اما از منظر پدافند غیرعامل بررسی نشده‌اند. از این رو لازم دانستیم که مطالعه‌ای ویژه در خصوص ایجاد حریمی نسبتا امن برای این مخازن ذخیره اتخاذ گردد. هدف از انجام این مطالعه بررسی موئلفه‌های پدافند غیرعاملی در طراحی حریم مخازن ذخیره صنایع شیمیایی خطرزا است. روش انجام این پژوهش به لحاظ نوع، توسعه‌ای- کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی- پیمایشی می‌باشد که در آن، از طریق پرسش، مصاحبه و جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل عاملی (PCA) به پاسخ می‌رسد، از لحاظ نحوه جمع‌آوری داده‌ها، روش میدانی بوده که شامل جمع‌آوری داده‌های اولیه به روش‌هایی مثل مشاهده، پرسشنامه، مصاحبه و بررسی اسناد پروژه‌های ساخته‌شده می‌باشد. تجزیه و تحلیل عاملی با SPSS با میزان قطعیت بالا روشی برای کاهش ابعاد یک مسئله با متغیرهای زیاد در مدل‌سازی آماری است، به این ترتیب 4 حوزه  از 40 موئلفه اصلی، که بیشترین میزان تغییرپذیری را در مدل (بدون استفاده از متغیرهای اصلی) نشان می‌دهند، تعیین شد. که با نظر خبرگان این چهار حوزه  به نام‌های "حوزه پدافند غیرعامل" و "حوزه مدیریت بحران" و "حوزه فرآیندی" و حوزه بهداشت، ایمنی و امنیت محیطی" نام‌گذاری شدند. این عوامل را به عنوان متغیرهای پنهان می‌توان معرفی کرد که جنبه‌ای از ویژگی‌های غیرقابل اندازه‌گیری را مشخص می‌کنند. در گام بعدی برای شناسایی و رتبه‌بندی عوامل کلیدی موفقیت (CSF)، اقدام به رتبه‌بندی متغیرها در هر حوزه گردید. در پایان نیز به­منظور کاربردی نمودن پژوهش به ارائه ملاحظات و راهکارهای پدافند غیرعاملی در حریم مخازن ذخیره صنایع شیمیایی خطرزا پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Passive Defense Components in the Design of Storage Tanks for Hazardous Chemical Industries

نویسندگان [English]

  • Mahdi Modiri 1
  • abolfazl aslani katouli 2
  • yones Mosaei Oskooi 3
  • behnam salehi 4
1 Professor, Department of Urban Planning - Faculty of Urban Planning - Malek Ashtar University - Tehran - Iran
2 Student, Energy Research Institute, Passive Defense Complex, Malek Ashtar University of Technology, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Organic Chemistry, Materials Complex, Malek Ashtar University of Technology, Tehran, Iran
4 Researcher, Energy Research Institute, Passive Defense Complex, Malek Ashtar University of Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

Every year, many irreparable accidents occur in process systems such as oil, gas and petrochemicals due to their acute operating conditions and the large volume of flammable and explosive materials they contain. Process industries often deal with hazardous chemicals and operating units under high temperature and pressure conditions such as transmission lines, condensing facilities and reactors. One of the most important units of these industries are storage tanks, which are located in all stages of process industries. According to studies and studies in this field, there are several solutions for the privacy of tanks, but they have not been studied from the perspective of passive defense. Therefore, we considered it necessary to conduct a special study on creating a relatively safe space for these storage tanks. The purpose of this study is to investigate the components of passive defense in the design of storage tanks for hazardous chemical industries. The method of this research is developmental-applied in terms of type and descriptive-analytical-survey in terms of research method, in which it answers through questions, interviews and data collection and factor analysis (PCA). In terms of how to collect data, it is a field method that includes collecting initial data by methods such as observation, questionnaire, interview and review of documents of constructed projects. Factor analysis with SPSS with high degree of certainty is a way to reduce the dimensions of a problem with many variables in statistical modeling, thus 4 areas of 40 main components, which show the highest variability in the model (without using the main variables) Give, was determined. According to experts, these four areas were named "passive defense area", "crisis management area", "process area" and "health, safety and environmental safety area". These factors can be introduced as hidden variables. In the next step to identify and rank the key factors of success (CSF), variables were ranked in each area. Dangerous chemical industries have been stored in storage tanks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hazardous Chemical Industries
  • Ppetrochemical Industries
  • Reservoirs
  • Storage Tanks
  • Factor Analysis
  • Relatively Safe

Smiley face

  • ح. ا. سهامی، حفاظت از صنایع نفت، گاز و پتروشیمی،تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر، 1399.
  • ح. باغنده، ر. بازشوشتری و م. اینانلو، ایمن سازی ذاتی تاسیسات شیمیایی از منظر پدافند غیرعامل، در هفتمین همایش سراسری پدافند جنگ نوین دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، 1396.
  • ع. نوائی، “طراحی و تدوین الزامات کاهش آسیب پذیری در سایت های پتروشیمی در مقابله با تهدیدات آتش سوزی و انفجار،” پایان نامه دوره کارشناسی ارشد پدافند غیر عامل گرایش طراحی، ص.۷ ، 1396.
  • ج. سالیوانت، حفاظت راهبردی از زیرساخت های حیاتی، ترجمه محمد ابراهیم نژاد، ۱۳۸۹.
  • ح. ا. سهامی، حفاظت از زیرساخت های صنایع شیمیایی و مواد خطرزا، تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر، 1399.
  • Ouyang, L. Hong, Z. Maoa, M. Yua and F. Qi, "A methodological approach to analyze vulnerability of interdependent infrastructures.," Simulation Modelling Practice and Theory, vol. 17, no. 5, pp. 817-828, 2009.
  • غ. جلالی فراهانی، م. ع. نکوئی، آ. ع. عباس زاده، م. ح. توفیقی و ز. تقی پور، امنیت و تاب آوری شبکه زیرساخت های حیاتی، تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر، 1399.
  • ا. طاهری، “بلاگ نوین پارسیان” ، ژانویه 2022. [درون خطی]. https://blog.novinparsian.com,
  • Al-Mutairi, M. Suardin and S. Mannan, "The Use and Storage of Methyl Isocyanate (MIC) at Bayer CropScience," 4 The Concepts of Inherently Safer Processes and Assessment, pp. 59-60, 2008.
  • م. سیدی، “الزامات پدافند غیرعامل در کاربری های همجوار انبارهای نفت (انبار نفت شمال شرق تهران) ،” در پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، 1390.
  • ع. سلطانی، س. ر. موسوی و ن. زالی، “تحلیل و ارزیابی ریسک زیرساخت‌های منطقه‌ای از منظر پدافند غیرعامل نمونه موردی: منطقه صنعتی پارس یک جنوبی،” فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای، جلد 7، شماره 25، صص.96-83،  .
  • ا. رحیمی، ح. ا. جوانمرد و س. ا. نیلی پورطباطبایی، “طراحی الگویی راهبردی برای مدیریت بحران در صنعت پتروشیمی،” نشریه پژوهش های مدیریت راهبردی، جلد 22، شماره 61، صص 114-99، 1395..
  • فرادرس، 30، شهریور 1399. [درون خطی]. https://blog.faradars.org
  • B. Summers, Design of Modular Blast-Resistant Steel-Framed Buildings in Petrochemical Facilities, Structures Congress 2008.
  • Cozzani and M. D.Christoud, "Application of land-use planning criteria for the control of major accident hazards: A case-study," Journal of Hazardous Materials, vol. 136, no. 2, pp. 170-180, 2006.
  • غ. جلالی فراهانی، قدمه ای بر روش و مدل برآورد تهدیدات در پدافند غیرعامل، تهران: دانشگاه جامع امام حسین، 1391.