ارائه الگویی برای ارزیابی تاب‌آوری شریان‌های مواصلاتی جاده‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناس ارشد مدیریت بحران، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

2 استادیار مجتمع دانشگاهی پدافندغیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

3 پژوهشگر مجتمع دانشگاهی پدافندغیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

چکیده

زیرساخت‌های حیاتی بنیاد و چارچوب هر جامعه را تشکیل می‌دهند که فعالیت روزانه جوامع مرهون عملکرد آن‌ها است. عملکرد این زیرساخت‌ها به‌صورت مجزا و منحصربه‌فرد نیست بلکه با سایر اجزا و زیرساخت‌های جامعه روابط متقابلی دارند. درصورتی‌که عملکرد یکی از این زیرساخت‌ها تحت تأثیر تهدیدات طبیعی یا انسان‌ساخت مختل شود، علاوه بر اینکه ادامه عملکرد آن زیرساخت دچار اختلال می‌شود، می‌تواند عملکرد سایر زیرساخت‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد که منجر به اختلال کل جامعه می‌گردد. برای ارزیابی تاب‌آوری هر زیرساخت نیاز است که دارایی‌ها و تهدیدات مبنای هر بخش زیرساخت تعیین و مؤلفه‌های مؤثر در تاب‌آوری آن زیرساخت شناسایی و سپس به ارزیابی تاب‌آوری آن زیرساخت اقدام شود مطالعه‌ی حاضر  ابتدا  به استخراج و جمع‌آوری مؤلفه‌های مؤثر در تاب‌آوری شریان‌های مواصلاتی جاده‌ای پرداخته و الگویی وزن دهی شده با استفاده از روشANP به دست می‌دهد. جهت حذف مؤلفه‌های کم تأثیر و بررسی روابط درونی بین مؤلفه‌ها از روش دلفی و پرسشنامه‌ای استفاده و درنهایت با استفاده از روش ANP و نرم‌افزار Super Decision به وزن­دهی مؤلفه‌ها پرداخته‌شده است. لازم به­ ذکر است تهدیدات مبنا در این تحقیق با استفاده از روش دلفی و مصاحبه با خبرگان تهدیدشناسی تعیین و موردبررسی قرار گرفت. در این پژوهش، مؤلفه‌های مؤثر در تاب‌آوری شریان‌های جاده‌ای در مواجهه با تهدیدات انسان‌ساخت موردبررسی قرارگرفته و برای اولین بار در قالب الگویی کاربردی جهت ارزیابی تاب‌آوری شریان‌های مواصلاتی جاده‌ای ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Providing a Model for Assessing the Resilience of Road Transport Arteries

نویسندگان [English]

  • Mohammad Zahedianpour 1
  • Mohammad Yaser Radan Koohpaee 2
  • Zahra Jamshidi 3
1 Malek Ashtar University of Technology
2 Faculty Member of Passive defense, Malek Ashtar University of Technology
3 Malek Ashtar University of Technology
چکیده [English]

Critical infrastructures form the foundation and framework of any society, on which the daily activities of societies depend. The operation of these infrastructures is not separate and unique, but they interact with other components and infrastructures of the society. If the performance of one of these infrastructures is disrupted due to natural or man-made threats, in addition to disrupting the continued functioning of that infrastructure, it can also affect the performance of other infrastructures, which leads to disruption of the whole society. To evaluate the resilience of any infrastructure, it is necessary to determine the assets and threats of each infrastructure sector and identify the effective components in the resilience of that infrastructure and then evaluate the resilience of that infrastructure. Gives a weighted pattern using the ANP method To eliminate the ineffective components and to examine the internal relations between the components, the Delphi method and a questionnaire were used. Finally, the components were weighed using the ANP method and Super Decisions software. It should be noted that the underlying threats in this study were determined and examined using the Delphi method and interviews with threat experts. For the first time, the effective components in the resuscitation of road arteries in war crises and man-made attacks were studied and presented in the form of a practical model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilience
  • Road Arteries
  • War Crisis
  • Man-Made Attacks
  • ANP Method
  • اسکندری، محمد، امیدوار، بابک. توکلی ثانی، محمد صادق. تحلیل خسارت شریان های حیاتی با درنظرگرفتن اثرات وابستگی در اثر حملات هدفمند؛ دوفصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، شماره 19، ویژه نامه پدافند غیرعامل، 1393.
  • طاهری، قدرت‌اله، نقی‌پور، عبداله، نقش پدافندغیرعامل در شبکه راه ها و حمل و نقل جاده ای، کتاب، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، 1397.
  • Y. Liao, T. Y. Hu, and Y. N. Ko, “A resilience optimization model for transportation networks under disasters,” Nat Hazards, vol. 93(1), 2018.
  • J. Nipa and S. Kermanshachi, “Resilience measurement in highway and roadway infrastructures: Experts' perspectives,” Progress in Disaster Science, vol. 14, 2022.
  • موسویان، سید ابوالحسن ،جایگاه شبکه حمل ونقل در ارتقاء عملکرد شریان های حیاتی کشور در راستای پدافند غیر عامل ،  اولین کنفرانس پدافند غیر عامل وسازه های مقاوم ،1389
  • میر صادقی، مسعود، مؤذن، فرید، غفار پور، رضا، بهبود تاب‌آوری شبکه قدرت در مواجهه با حملات متمرکز با استفاده از آنالیز پیشامد، فصلنامه علمی پژوهشی پدافند غیرعامل، سال سیزدهم، شـماره 3، ص1-10، 1401.
  • شیرمحمدی، حمید، مظاهری، مهدی،” بررسی نقش تونل ها و مجاری زیر زمینی در مواقع بحران از منظر پدافند غیر عامل،
  • اولین همایش ملی افق های نوین در توانمند سازی و توسعه پایدار معماری، عمران، گردشگری، انرژی و محیط زیست شهری و روستایی،1393.
  • علی‌محمدی، کامبیز، پدافندغیرعامل در شبکه های مواصلاتی و آزادراه ها، کتاب، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، 1396.
  • کاظمی، علی اصغر و شریعت مهیمنی، افشین، ارائه شاخص خطرپذیری برای شبکه راههای بین شهری در برابر حوادث طبیعی، اولین کنفرانس ملی تصادفات و سوانح جاده ای و ریلی، زنجان، 1388. https://civilica.com/doc/74458.
  • ثقفی زنجانی، بهروز، ملاحظات پدافند غیر عامل در راه های برون شهری،گزارش فعالیت تحقیقاتی همکاران تحقیقاتی بخش دفاع ،دانشگاه صنعتی مالک اشتر،1391
  • جمشیدی، زهرا، رادان، محمدیاسر، نکوئی، محمدعلی، ارزیابی ریسک پل ها با استفاده از دستورالعمل fema452، کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام، 1397.
  • محمدهادی روئین تن، شایقی فرد، عبدالرضا، راهکارهای کاهش آسیب پذیری راه ها و پل ها در شرایط بحران از منظر پدافند غیرعامل، هشتمین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعه شهری پایدار ایران، 1399.
  • جمشیدی، زهرا، رادان، محمدیاسر، نکوئی، محمدعلی، ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی پل های خاص به منظور تداوم خدمت رسانی در شرایط بحران، دوفصلنامه مدیریت بحران شماره 1، دوره 9، 1399.